Front Image Credits: https://www.imerodromos.gr/podosfairo-mia-thriskeia-choris-apistoys/

Ήταν, αν δεν με απατά η μνήμη μου, Αύγουστος όταν πέρασα από το σπίτι του κολλητού μου φίλου, φανατικός αντί-ποδοσφαιρόφιλος, και έπιασα συζήτηση με έναν συγγενή του, έναν από τους πιο ατόφιους θαυμαστές και λάτρες της στρογγυλής θεάς, τον κύριο Αντώνη. Κάπου στην κουβέντα βάλαμε τον κολλητό μου για να του εξηγήσουμε πως ναι, η τριγωνομετρία και τα μαθηματικά στο ποδόσφαιρο υπάρχουν και βασιλεύουν. Ώρες πέρασαν προσπαθώντας να τον πείσουμε αλλά μάταια. Εκτός της συζήτησης ο κύριος Αντώνης μου δάνεισε το βιβλίο ‘’Μια θρησκεία χωρίς άπιστους: Ποδόσφαιρο’’. Εκεί ήταν που του έδωσα μια υπόσχεση πως το πρώτο άρθρο στον αθλητικό μου ιστοχώρο θα είναι ένα αφιέρωμα στο βιβλίο. Μετά από πολύ καιρό και προσεγμένη ανάγνωση, κύριε Αντώνη και αγαπητοί αναγνώστες, το πρώτο άρθρο του VARISTA είναι γεγονός!

Τί είναι πραγματικά το ποδόσφαιρο; Αν ήμουν ένας άνθρωπος χωρίς επαφή με το άθλημα πιστεύω πως αυτή θα ήταν η πρώτη μου απορία πριν βουτήξω στα νερά του βιβλίου. Το πρώτο κεφάλαιο απαντάει με ακρίβεια την υποτιθέμενη απορία μου. Το άθλημα που οι Άγγλοι αποκαλούν “the beautiful game” έχει εξαπλώσει την ισχύ του σε όλη την υφήλιο σε βαθμό κυριαρχίας και γιατί όχι και παντοκρατορίας. Μπορείς να βρεις ένα παιδί να κλωτσάει μια μπάλα από τις φαβέλες του Σάο Πάολο μέχρι ένα ορεινό βουνό της Ηπείρου και ένα χιονισμένο γήπεδο στην Σκανδιναβία. Αν βάλουμε και το διαδίκτυο στην μέση, μπορείς να βρεις μια κοινότητα φίλων της ομάδας που υποστηρίζεις με άτομα κυριολεκτικά από κάθε λογής τόπο. Μάλιστα, η συνεχής επικοινωνία για το ποδόσφαιρο έχει προκαλέσει την διείσδυση όρων και φράσεων για το άθλημα στην καθημερινή γλώσσα, γεγονός που τονίζει το βιβλίο. Βεβαία, δεν είναι αναγκαίο να χρησιμοποιείται αυτό το λεξιλόγιο για να πλέξει κανείς ένα εγκώμιο στην “μπάλα”. Από τον Αλ Πατσίνο και τον καθηγητή αμερικάνικου πανεπιστημίου Ουίλιαμ Ντόχοφ μέχρι τον γνωστό στοχαστή Αλμπέρ Καμί, οι υποκλίσεις που έχει δεχτεί το ποδόσφαιρο για τις άξιες που το διέπουν είναι πάμπολλες. Έκτος από την αναγνώριση διάσημων, το ποδόσφαιρο αποτελεί από τα λίγα αθλήματα που μπορούν να διεγείρουν όλα τα συναισθήματα και τις αισθήσεις σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως τάξης. Εξάλλου, είτε είσαι στα επίσημα είτε στο πέταλο, πάντα όταν η μπάλα τρυπά τα δίχτυα για την ομάδα σου θα σηκωθείς να πανηγυρίσεις. Έκτος και αν είσαι ένας πρόεδρος που προσποιείται ότι ήρθε για να μεγαλουργήσει και να αφήσει το στίγμα του σε μια ομάδα με μεθόδους που υπονομεύουν την ομορφιά του αθλήματος, με πιο τρανταχτό παράδειγμα τον Μπέρναρντ Ταπί, πρώην πρόεδρο της γαλλικής πρωταθλήτριας Μαρσέιγ την δεκαετία του 1990, ο οποίος οδηγήθηκε στα δικαστήρια με την κατηγορία του στησίματος αγώνων, γεγονός που λειτούργησε εις βάρος της ομάδας της Μασσαλίας και την γονάτισε αγωνιστικά. Δυστυχώς, υπάρχουν ουκ ολίγα πρόσωπα που δραστηριοποιούνται στον χώρο του ποδόσφαιρο και τα καμώματα τους μοιάζουν σε αυτά του Ταπί, αμαυρώνοντας την ομορφιά του αθλήματος. Όμως, η ιστορία γράφτηκε με καθαρή πένα στα ματιά του κόσμου στην παραπάνω περίπτωση καθώς, η εικόνα του αρχηγού Ντιντιέ Ντεσαμπ να σηκώνει το πρώτο Τσάμπιονς Λιγκ στην ιστορία για γαλλική ομάδα, έχει μείνει ανεξίτηλη στους φίλους της ομάδας.

“FOOTBALL. BLOODY HELL!”

Αυτή η φράση του κορυφαίου προπονητή της Πρεμιέρ Λιγκ, όσο απλή και αν φαίνεται, περιγράφει, για εμένα, το τι είναι το ποδόσφαιρο. Στο ποδόσφαιρο όπως όλες οι φάσεις που μπορεί να βρουν δίχτυα η να καταλήξουν εκτός γηπέδου, με τον ίδιο δημοκρατικό τρόπο όπως περιγράφεται στο βιβλίο δύναται ο καθένας να δοξαστεί ή να ταπεινωθεί όποια μορφή ή σωματική διάπλαση και να έχει. Ακόμα και οι ασθενέστεροι σε σωματικά προσόντα έχουν κατορθώσει να τρελάνουν θηρία και να σηκώσουν ένα ολόκληρο γήπεδο στο πόδι. Από τον μικρό εξωγήινο Λιονέλ Μέσσι να μετατρέπει τον Ζερόμ Μπόατενγκ σε σβούρα μέχρι τον Πελέ, που όπως καταγράφεται έπασχε από πλατυποδία, να κάνει πλάκα όλες τις εθνικές που αντιμετώπισε στο Μουντιάλ, όλοι μπορούν να διαπρέψουν.

Ο νεποτισμός όμως δεν είναι φαινόμενο στο ποδόσφαιρο. Πολλοί μεγάλοι αθλητές έχουν κάνει απογόνους που ναι μεν ασχολήθηκαν με τον χώρο αλλά δεν μάγεψαν τον κόσμο όσο οι πατεράδες τους, γεγονός που τονίζει το βιβλίο για να ενισχύσει το επιχείρημα πως το ποδόσφαιρο είναι η μοναδική φωλιά της γνήσιας δημοκρατίας στην κοινωνία. Εδώ ολόκληρες κερκίδες έχουν προκαλέσει μεταστροφή σε αποφάσεις διαιτητών! Ο πολυαγαπημένος δωδέκατος παίχτης φαίνεται πως όντως συνεισφέρει στην εξέλιξη, διαμόρφωση και αλλαγή του αθλήματος. Από αλλαγές κανόνων μετά από κατακραυγές μέχρι και την εύνοια των φιλάθλων όταν η ομάδα τους αγωνίζεται στην έδρα της, οι φίλαθλοι πάντοτε προσπαθούν να ωθούν την ομάδα τους στην νίκη. Η επιστήμη μάλιστα επιβεβαιώνει πως οι πιθανότητες νίκης για μια ομάδα στα εντός έδρας παιχνίδια αυξάνονται σημαντικά, όπως έδειξε μια μελέτη που αφορούσε το αγγλικό πρωτάθλημα από το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου μέχρι την δεκαετία του 1970.

Όλα αυτά είναι ωραία για ένα τόσο δημοφιλές άθλημα. Δημοκρατικό, αφήνει χώρο σε ταλέντα να αναδεικνύονται χωρίς κριτήρια φυλής, χρώματος ή σωματική διάπλασης, δίνει φωνή και στον λαό. Αυτή είναι η μισή πραγματικότητα και αφορά την ρομαντική προσέγγιση ενός φιλάθλου για τα κεκτημένα του γηπέδου. Μπορεί να μην είναι ούτε καν η μισή αλήθεια. Γιατί η μελαγχολική αλλά ταυτόχρονα ρεαλιστική πραγματικότητα είναι πως το ποδόσφαιρο, όπως και η ζωή, εμπεριέχουν την αδικία. Το στοιχείο του άδικου απασχολεί τον καθένα μας καθώς, όλοι έχουμε νιώσει έστω και μια ασήμαντη στιγμή προδομένοι ή αδικημένοι στην ζωή. Με κάποιον παρόμοιο τροπο αυτό ισχύει και στο ποδόσφαιρο. Όπως έχει πει και ο Χάρρυ Κλυνν στην ταινία “Αλαλούμ” υποδυόμενος τον χαρακτήρα του Βασίλη “Ποιος έριξε το πέναλτυ και μου έκλεισε το σπίτι;”. Από στημένες παράγκες που οι οπαδοί συζητούν επί ώρες για την διαφορά που προκάλεσε μια ομάδα στο άθλημα μέχρι τους προέδρους που αγνοούσαν κάθε ηθικό κόστος και πίεζαν παίχτες και ομάδες με δωροδοκίες για να στήσουν παιχνίδια, άθλια πρόσωπα που δεν αγαπούν αγνά το ποδόσφαιρο πάντα θα βρίσκονται μέσα στα πράγματα. Και όσα καμώματα ή έκτροπα και αν κάνουν, ο κόσμος πάντα στο τέλος θα εστιάζει στο γήπεδο και τι έγινε εντός των γραμμών. Αυτό το φαινόμενο είναι που κράτα το ποδόσφαιρο στον θρόνο του ως βασιλιάς των αθλημάτων. Ακόμα και αν η Ιταλία σφάχτηκε στο γόνατο στο Μουντιάλ το 2002 για να ευνοηθεί η εθνική της οικοδέσποινας  Νότιας Κορέας ώστε να ανοίξει μια νέα αγορά μεγάλου βεληνεκούς για το ποδόσφαιρο στην Ασία, ο κόσμος θα θυμάται το “φαινόμενο” Ρονάλντο Ναζάριο να οργώνει τα χορτάρια της Ασίας με το αλλόκοτο κούρεμα του και να οδηγεί την Βραζιλία στο τρόπαιο.

Image credits: https://www.nytimes.com/athletic/4216252/2021/04/24/manchester-united-fans-protest-against-glazer-family-outside-old-trafford/

Αν και πολλοί περιγράφουν το ποδόσφαιρο ως το παιχνίδι που αντιπροσωπεύει τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, αυτό δεν αληθεύει την τωρινή στιγμή. Δεν αληθεύει απόλυτα. Μπορεί οι εταιρίες που τις τελευταίες δεκαετίες υπογράφουν αποκλειστικά συμβόλαια με παίχτες να τους πιέζουν να παίζουν ποδόσφαιρο ακόμη και ως κουρέλια, σαν να είναι μαριονέτες λόγω της φήμης τους, όμως ποτέ δεν μπορούν να ποδοπατήσουν τα γραμμένα κεφάλαια του ποδοσφαίρου. Όσο και αν οι αδερφοί Γκλέιζερς έχουν βάλει ωτοασπίδες απέναντι στους οπαδούς της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, η ομάδα πάντα θα έχει στην καρδιά και το DNA της το εργατικό στοιχείο. Εξάλλου αυτό το φαινόμενο δεν ισχύει μόνο στους ποδοσφαιρικούς κολοσσούς, με περίτρανο παράδειγμα την Ομόνοια Λευκωσίας. Οι σκληροπυρηνικοί οπαδοί της ομάδας αποφάσισαν να διασπαστούν και να δημιουργήσουν μια νέα, ανεξάρτητη ομάδα (Ομόνοια 29ης Μαΐου) όταν η Ομόνοια εξαγοράστηκε από έναν επιχειρηματία. Γιατί τόσος χαμός; Λόγω της αμιγώς αριστερής ιστορίας του συλλογου. Βέβαια υπάρχει και ο αντίποδας. Οι γνωστοί “Toffees” και αιώνιοι αντίπαλοι της Λίβερπουλ, η Έβερτον, μεγαλούργησε με πρόεδρο έναν επιχειρηματία και βουλευτή στην Αγγλία τα τέλη του 19ου αιώνα. Δεν περιορίζεται όμως η πίστη και αφοσίωση στην παράδοση μόνο στο διοικητικό κομμάτι. Η Αθλέτικ Μπιλμπάο ακόμα και σήμερα ρητά απαγορεύει στον ίδιο της τον οργανισμό να αγοράζει παίχτες που δεν γεννήθηκαν ή κατάγονται από την χώρα των Βάσκων, όπου εδρεύουν!  Όλα αυτά αποδεικνύουν πως όσες καμπάνιες, όσες διαφημίσεις, όσες νέες φανέλες για εμπόρευμα και αν βγάλουν οι εταιρίες και οι πρόεδροι, ο κόσμος πάντα θα εστιάζει στην ομάδα, την απόδοση της, την κοινότητα που την γαλούχησε και το μέλλον που κάθε φίλαθλος ελπίζει να είναι λαμπρό.

ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΣΟΟΥ ΤΟΥ MODERN FOOTBALL

Η “ολιγαρχία” που σχηματίστηκε πίσω από τις κουρτίνες στο Ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο

Περιπτώσεις όπως αυτές που ανέφερα, ομάδες δηλαδή που πάση θυσία θα μείνουν πίστες στα ιδανικά τους, όχι απλά δεν είναι ο κανόνας ή η μειονότητα στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, αλλά οι λιγοστές εξαιρέσεις. Σε οποία άκρη της ποδοσφαιρικής υφηλίου και αν κοιτάξεις, το σάπιο τσουνάμι της εμπορευματοποίησης κάθε λογής τομέα του αθλήματος έχει προκαλέσει το λιγότερο αποξένωση στο φίλαθλο κοινό. Αν ένας φίλαθλος  πριν 30 χρόνια ισχυριζόταν  πως έβλεπε ομάδες και θεσμικά όργανα να προσπαθούν να βελτιώσουν το ποδόσφαιρο με κάθε κόστος, δεν θα έκανε λάθος. Πίσω από όμως όλη αυτή την διαδικασία εξέλιξης του αθλήματος κρυβόταν στην πιο σκοτεινή του άκρη ένα μαύρο πέπλο που ήθελε να ενισχύσει την θέση των “μεγάλων δυνάμεων” του ποδοσφαίρου, τα μεγαλύτερα πρωταθλήματα της Ευρώπης. Από την αλλαγή του Τσάμπιονς λιγκ στο φορμάτ των ομίλων το 1993-94 μέχρι και την προηγούμενη σεζόν, μόνο ο Άγιαξ του Λούι Βαν Χάαλ το 1995 η Πόρτο του Ζοζέ Μουρίνιο το 2004 κατέκτησε το τρόπαιο όντας εκτός των πέντε μεγάλων πρωταθλημάτων. Τα προηγούμενα χρόνια οι παλιότεροι είχαν την χαρά να ζήσουν απίστευτες πορείες που ίσως να μην επαναληφθούν ποτέ. Η Στεάουα Βουκουρεστίου το 1986 και ο Ερυθρός Αστέρας το 1991 αποτελούν χρονιές ορόσημο για το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Αυτό γιατί αποτέλεσαν δυο από τις πιο πίστες αντιγραφές της ιστορίας Δαυΐδ-Γολιάθ στο άθλημα. Με την αλλαγή όμως του ποδοσφαιρικού κατεστημένου τέτοια γεγονότα εξαλείφθηκαν παντελώς σε συλλογικό επίπεδο.  Για να μείνω πιστός στην περιγραφή του βιβλίου: “Πουθενά δεν έγινε το θαύμα να μπει ο λύκος στο μαντρί και να μην κατασπαράξει τα πρόβατα.”. Το μόνο που δεν πρόκειται ποτέ να κατασπαράξει ο λύκος είναι ένα, οι ιστορίες των προσώπων που παίζουν και δεν διοικούν. Μόνο στο ποδόσφαιρο ένα παιδί από τα Χανιά όπως ο Κώστας Κουλιεράκης θα απομονωθεί στην εφηβεία του στις ακαδημίες του ΠΑΟΚ, θα δουλέψει σκληρά, θα γίνει πρωταθλητής και μετά θα κυνηγήσει την κορυφή στο εξωτερικό. Μόνο στο ποδόσφαιρο ένα παιδί που παίζει για την εθνική Γερμανίας και λέγεται Μεζούτ Οζίλ  θα κατακρίνει δημόσια τις βιαιοπραγίες της Κίνας εις βάρος των Μουσουλμάνων της Σιντζιάνγκ, και ας υποστεί κυρώσεις από τον σύλλογο του.

Image Credits: https://www.calcioefinanza.it/2023/02/25/agnelli-ceferin-potente-re-primo-ministro/

Οι συντάκτες αρχίζουν το τέταρτο κεφάλαιο ισχυρίζοντας πως πράγματι το ποδόσφαιρο έχει σχέση με την πολιτική. Αυτό όμως που σχολιάζουν εύστοχα και συμφωνώ είναι πως, δεν φταίει το ποδόσφαιρο που έχει σχέση με την πολιτική. Σε αυτό το σχόλιο θα προσθέσω πως το ποδόσφαιρο δεν ευθύνεται το ίδιο για την εμπλοκή, όχι σχέση, με την πολιτική. Στηρίζω την άποψη μου στο γεγονός πως είτε με θετικό είτε με αρνητικό πρόσημο, το ποδόσφαιρο έχει οδηγηθεί σε εμπλοκή με την πολιτική από τους ιθύνοντες εκτός και εντός χώρου. Όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην ΔΕΘ του 2024 δήλωσε πως ο πρώτος στόχος που θέλει να πετύχει η κυβέρνησή του το 2025 στο ποδόσφαιρο είναι ένας τελικός κυπέλλου στο ΟΑΚΑ με κόσμο, τί ευθύνη έχει το ποδόσφαιρο όταν αναφέρεται στην συζήτηση? Ο πρωθυπουργός δεν προσκάλεσε κανέναν πρόεδρο για να συζητήσει περί του θέματος, απλά δήλωσε τον στόχο που θέλει να πετύχει η πολιτική ηγεσία για να είναι σίγουρη πως το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα ‘’γιατρεύεται”. Τώρα το πόσο επηρεάζεται η λαϊκή συνείδηση από παρόμοια γεγονότα είναι άλλο ζήτημα και όπως καταγράφουν οι συντάκτες, εκεί βρίσκεται η σύγχηση για την σχέση ποδοσφαίρου-πολιτικής. Το φαινόμενο πως επικρατεί μια πολιτική “δυο μέτρα, δυο σταθμά” στον παγκόσμιο αθλητισμό ανάλογα των συμφερόντων είναι η κυρία πηγή της θολούρας που επικρατεί. Όταν άρχισε ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας το 2022 οι ρωσικές ομάδες αποκλείστηκαν με το καλημέρα από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, όταν όμως άρχισε η σύρραξη ανάμεσα σε Παλαιστίνη και Ισραήλ, γιατί η Ουέφα δεν έσπευσε αμέσως να αποκλείσει τις ομάδες του Ισραήλ από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις; Τέτοια γεγονότα αποπροσανατολίζουν τον κόσμο και  του αφήνουν πικρή γεύση για την κατάσταση του αθλήματος. Το μοντέρνο όμως ποδόσφαιρο έχει βέβαια κατεβάσει το κοντέρ στα θλιβερα συμβάντα στην πολιτική, ευνοούμενο μεν και από της συγκυρίες του 21ου αιώνα. Αν ερευνήσει κανείς πόσες φορές κατα τον 20ο αιώνα το ποδόσφαιρο αποτέλεσε εργαλείο διαφήμισης δικτατοριών και απόκρυψης ή κάλυψης φρικαλεοτήτων από απολυταρχικά καθεστώτα ή αποτέλεσε μέσο για επανάσταση, δεν τον φτάνει μια ζωή. Και όπως έγραψα στην αρχή, δεν ευθύνεται το ποδόσφαιρο για αυτό. Για να χρησιμοποιήσω ξανά μια φράση του βιβλίου: “Δεν φταίει το ποδόσφαιρο για το πως το χρησιμοποιούν και πως το καπηλεύονται. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με την μορφίνη.  Δεν φταίει η μορφίνη που, εκτός από χρήσιμο αναλγητικό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως ναρκωτικό.”. Σε μια ανάλυση που ακολουθεί στο κεφάλαιο για την πολιτική και το ποδόσφαιρο, αποδεικνύεται περίτρανα πως η μπάλα δεν αλλάζει τίποτα παρά μόνο το σκορ στο γήπεδο. Τίποτα άλλο. Ούτε τους Ούγγρους που σαν μίασμα τα τελευταία χρόνια έχουν συγκροτήσει ομάδες φανατικών οπαδών στην εθνική τους! Όχι δεν είναι ψέμα πως μέχρι και στο πιο φιλικό προς τον έξω κόσμο κομμάτι του ποδοσφαίρου, τις εθνικές, βρίσκονται ομάδες ακραίων οπαδών που προωθούν φυλετικές θεωρίες και βλέπουν τον εαυτό τους ως ανώτεροι. Εδώ στο πρόσφατο Ελλάδα-Αγγλία, ένα από τα ματς που ο κόσμος πίστεψε στην εθνική μας και είδαμε εκατοντάδες οικογενείς στις κερκίδες, κοντά στα πέταλα βρίσκονταν κουκουλοφόροι (προφανώς είναι δειλοί να δείξουν το πρόσωπο τους), με εθνικιστικές σημαίες και σύμβολα. Για συμβάντα όπως τα παραπάνω δεν φταίει το ποδόσφαιρο και δεν πρέπει να του αποδίδει κανείς ευθύνες. Το ποδόσφαιρο σαν άθλημα είναι το πιο ανθρωπιστικό από όλα. Όλοι μπορούν να κλωτσήσουν μια μπάλα, όλοι μπορούν να συμμετέχουν. Οποίος θέλει να σπιλώσει αυτό το διαμάντι, όχι απλά δεν του αρμόζει να βρίσκεται στο γήπεδο, αλλά ούτε να ανοίγει την τηλεόραση να παρακολουθήσει ένα παιχνίδι, γιατί δεν θα καταλάβει τι πρεσβεύει στον πυρήνα του αυτό το άθλημα.

Είναι αλήθεια πως με συγκίνησε το πέμπτο κεφαλαίο.Η ποίηση δεν είναι σε όλους κατανοητή, όπως και το ποδόσφαιρο. Πόσες φορές έχω συναντήσει ανθρώπους να μου λένε πως: “γιατί βλέπεις ποδόσφαιρο; δεν σου προσφέρει τίποτα! Εικοσιδύο μαντραχαλέοι βαράνε μια μπάλα για να μπει στο δίχτυ. Μια βλακεία και μισή!”… Συνήθως δεν μπορώ να απαντήσω σε τέτοιους ισχυρισμούς καθώς τους θεωρώ άστοχους. Όμως ίσως βρήκα μια απάντηση στο βιβλίο. Στο ποδόσφαιρο, βλέπεις έναν πίνακα εν κινήσει. Παρατηρείς τις ντρίμπλες των καλλιτεχνών που σκίζουν ένα χωράφι σαν τους αιθέρες και μετά πετούν έναν πύραυλο σε ένα τοίχος με ένα τούβλο εκτεθειμένο. Τι διαφορά έχει αυτό από την επίσκεψη σε μια έκθεση έργων και την παρατήρηση τους; Τι χωρίζει τον Κωνσταντέλια και τον Χατζηπαναγή από τον Νταλί και τον Μουντς? Οι πρώτοι παίζουν με την μπάλα με εργαλείο τα πόδια, οι δεύτεροι με τον καμβά με εργαλείο το πινέλο. Μερικοί κακεντρεχείς θα ισχυριστούν: << και τι διαφορά έχει μια καραβολίδα του Λάμπαρντ από έναν πύραυλο που πέφτει σε ένα στρατόπεδο;>>. Δυστυχώς οι συγκεκριμένοι παρατηρούν λανθασμένα και δεν στρέφουν το βλέμμα τους στους αληθινούς τρομοκράτες του ποδοσφαίρου που η “ποίηση” τους είναι τα γκράφιτι και οι συμπλοκές σε στενά… Σε αυτούς πρέπει να δείχνουμε το δάχτυλο που καπηλεύονται το ποδόσφαιρο, αρπάζοντας κάθε ευκαιρία έντασης από τα μαλλιά. Ουκ ολίγες φορές όλοι οι φίλαθλοι έχουν υπάρξει θεατές επεισοδίων από οργανωμένους σε Ελλάδα και Ευρώπη που θυμίζουν εμπόλεμη ζώνη. Αυτή την ζώνη δεν την έχει δημιουργήσει το γήπεδο αλλά, όπως είναι λογικό, παράγοντες αμιγώς εξωτερικοί με το ποδόσφαιρο. Οι “τρομοκράτες” που πρέπει να επιστρατεύει το ποδόσφαιρο για υπερασπιστεί την αξία του, οφείλουν να αποδείξουν πως το άθλημα δεν είναι αυτό που φαίνεται και στον πυρήνα του διαφυλάσσεται η αρμονία και η φιλία μεταξύ ανθρώπων. Η κίνηση του αείμνηστου Μαραντόνα το 2002, όταν του στερήθηκε η δυνατότητα να έρθει να παρακολουθήσει ποδόσφαιρο λόγω του παρελθόντος του με τα ναρκωτικά και να τρίψει κατάμουτρα στους Ιάπωνες την υποκρισία τους απέναντι στους Αμερικανούς που τους είχαν καταστρέψει ολοσχερώς δυο πόλεις στον Β’ Παγκόσμιο, είναι πράγματι ένα γεγονός που με άφησε με το στόμα ανοιχτό. Όχι γιατί ο Μαραντόνα εναντιώθηκε στους ανώτερους, αλλά επειδή αποδεικνύει πως δεν ευθύνεται η μπάλα για τις διακρίσεις που επικρατούν τα τελευταία χρόνια στο άθλημα, αλλά οι “κύριοι” από πάνω.

ΤΑ ΤΑΛΕΝΤΑ-ΡΟΜΠΟΤ ΠΟΥ ΑΡΠΑΖΟΝΤΑΙ ΜΙΚΡΑ 

Ντιντιέ Ντρογκμπά, Ρονάλντο Ναζάριο, Λιονέλ Μέσσι. Τί κοινό έχουν όλοι αυτοί οι αθλητές; Όλοι αποτελούν διαμαντάκια που ανακαλύφθηκαν από σκάουτερ και εξοστρακίστηκαν χωρίς την θέληση τους από τους οικονομικά ασθενέστερους τόπους σε σχέση με την Δυτική Ευρώπη. Δεν είναι οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι. Χιλιάδες ποδοσφαιριστές έχουν κάνει υπερατλαντικά ταξίδια για να παίξουν σε ακαδημίες μεγάλων ονομάτων με όνειρο την φήμη και την διάκριση. Στις τελευταίες λέξεις βρίσκεται το πρόβλημα. Φήμη και διάκριση. Αν ρωτούσε κανείς τον Πελέ ή τον Νεστορίδη γιατί ήθελαν να παίζουν ποδόσφαιρο, πολύ δύσκολα θα απαντούσαν αυτές τις δυο λέξεις φαρμάκι. Κάποιοι θα εκφέρουν την άποψη πως άλλαξαν οι εποχές. Προφανώς και δεν νομίζω κάποιος να φέρνει αντίρρηση. Το μείζον πρόβλημα είναι πως τα ονόματα που ανέφερα στην αρχή της παραγράφου είναι η εξαίρεση, γιατί δεν πρόλαβαν οι σκάουτερ να τους ξεζουμίσουν κάθε ίχνος δημιουργικότητας και να πάρουν την πεπατημένη οδό ενός συγκεκριμένου ποδοσφαιρικού μοντέλου. Από την αρχή του 21ου αιώνα η σωματική ρώμη και γενικά τα σωματικά προσόντα υπερέχουν της τεχνικής και της δημιουργικότητας στο ποδόσφαιρο, με μόνο επιζώντα την ευφυΐα για την κατανόηση νέων πολύπλοκων τακτικών. Τουλάχιστον, δεν έχει χαθεί η ελπίδα παντελώς, με διαμαντάκια όπως ο νεοσύστατος στην Μάντσεστερ Σίτυ Σαβίνιο, το παιδί-θαυάμα Λαμίν Γιαμάλ, ο πολυδιάστατος αμυντικός Σκαλβίνι και νέοι μάγοι των “Πάντσερ” Τζαμάλ Μουσιάλα και Φλόριαν Βιρτζ διαπρέπουν στα γήπεδα. Άλλο ένα θετικό είναι πως τώρα πια η UEFA δεν επιτρέπει μεταγραφές παιχτών κάτω των 18, με πρόσφατο παράδειγμα τον Έντρικ, που έφτασε στην Ρεάλ φέτος το καλοκαίρι, παρόλο που η συμφωνία με την Παλμέιρας για την εξαγορά του είχε πραγματοποιηθεί παλαιότερα. 

ΤΟ “ΜΑΥΡΟ” ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Από το ντόπινγκ μέχρι την απόπειρα προσέγγισης ανέργων ποδοσφαιριστών, το modern football δεν πολλές ευχάριστες στιγμές. Θα έλεγα πως κυριαρχούν οι δυσάρεστες. Στο ένατο κεφάλαιο του βιβλίου, το τελευταίο που ασχολείται με την Ευρώπη και το παγκόσμιο ποδόσφαιρο, μπορεί κανείς να εντοπίσει γεγονότα που προκαλούν ρίγος και αμφιβολία για την καταθληπτική κατάσταση του παιχνιδιού εκτός των πλουσίων. Στην Λατινική Αμερική, συγκεκριμένα τις “ποδοσφαιρομάνες” Αργεντινή και Βραζιλία, μόνο οι καλύτεροι των καλύτερων μπορούν να ζήσουν με άνεση ενώ η πλειονότητα προσπαθεί να επιβιώσει ίσα-ίσα από το άθλημα! Η αγορά δεν είναι απλά σκληρή, αλλά σε ανθρώπινο επίπεδο αποκαρδιωτική. Το πιο τρομακτικό και απάνθρωπο συμβάν που καταγράφεται στο κεφάλαιο είναι η διοργάνωση “Euro Bosman Challenge” που διεξήχθη στην Αγγλία απο δύο εταιρίες, στην οποία συμμετείχαν ποδοσφαιριστές από την Βόρεια ΕυρΏπη με σκοπό να τους αναλάβει κάποιος ατζέντης. Το άσχημο της υπόθεσης είναι πως τα έξοδα έπρεπε να βρεθούν από τους ίδιους άπορους ποδοσφαιριστές, ενώ αν κατόρθωναν να “επιστρατευτούν”, το μισό συμβόλαιο θα άνηκε στις διοργανώτριες εταιρίες! 

MODERN FOOTBALL…WE DON’T LIKE YOU!

Και κάπου εδώ, πριν μεταβούμε στα κεφάλαια του Ελληνικού ποδοσφαίρου, θα θέσω την δικιά μου οπτική για το ποδόσφαιρο ως νέος. Θεωρώ πως η χρυσή εποχή του αθλήματος, για να μην υπερβάλλω και την αποκαλέσω διαμαντένια, αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο της ιστορίας το οποίο έκλεισε. Οι παίχτες, το ταλέντο τους, τα τεχνάσματα τους στο χορτάρι, οι Ευρωπαϊκές βραδιές, τα Μουντιάλ και τα Euro, τα ντερμπι εντός και εκτός των συνόρων μας, οι κερκίδες των οποίων η ιαχή αντηχούσε σε πόλεις ολόκληρες, η αύρα ενός γεμάτου γηπέδου με ανθρώπους που αγαπάνε το άθλημα όσο τίποτα άλλο, όλα αυτά έχουν αλλάξει. Δεν εννοώ πως η αλλαγή είναι κακή, αλλά το κλίμα, οι συνθήκες και τα κεκτημένα γύρω από το ποδόσφαιρο έχουν πάρει την κάτω βόλτα. Μπορεί τα παιχνίδια να πολλαπλασιάζονται με ιλιγγιώδη ρυθμό, όμως οι παίχτες ταλαιπωρούνται πάρα πολύ σωματικά σε σημείο που είτε τραυματίζονται ακαριαία ή τρέχουν ως ερείπια στον αγωνιστικό χώρο. Μπορεί να έρχονται ταλέντα στην Ευρώπη μόνο από 18 και πάνω, όμως τους φορτώνεται μια ψυχολογική πίεση όμοια με την οροσειρά των Ιμαλαΐων από τον κόσμο. Στο τελευταίο πολλοί θα πουν “Παίρνουν χιλιάδες και εκατομμύρια ολόκληρα. Τί να σκάσουν;”. Η απάντηση σε αυτή την υπερβολικά κυνική ερώτηση είναι για εμένα πως, είναι και αυτοί άνθρωποι με προβλήματα που δεν μπορούμε να καταλάβουμε και δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να τα καταλάβουμε. Κανείς μας δεν θα βιώσει το βάρος της θλίψης που υπέστη ο τερματοφύλακας Λόρις Κάριους στον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ το 2018 όταν μετά από διάσειση, όπως αποκαλύφθηκε πολύ καιρό αργότερα, η απόδοσή του έπεσε απότομα και προκάλεσε δύο από τα πιο μεγάλα λάθη στην ιστορία του Ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου. Εκατοντάδες άνθρωποι του επιτέθηκαν στα κοινωνικά δίκτυα με ευχές θανάτου και ανίατων ασθενειών σε τέτοιο σημείο που ο προπονητής του, ο μεγάλος Γιούργκεν Κλοππ, χρειάστηκε να παρηγορήσει εκείνον και την συντετριμμένη μητέρα του ότι θα πάνε όλα καλά. Αν μπει κανείς στον τοξικό κόσμο του X ή του Instagram για μερικά λεπτά σε μεγάλους αθλητικούς λογαριασμούς ιστοχώρων ή οπαδών και παρατηρήσει τα σχάλια και τις αναρτήσεις , δεν νομίζω να του σχηματιστεί ένα χαμόγελο στα χείλη με τους υπερβολικούς χλευασμούς και την υποτίμηση που δέχονται οι παίχτες. Μην ξεχνάμε πως οι ίδιοι χρήστες οτάν βάζουν οι ίδιοι παίχτες που βρίζουν ένα γκολ από το πάνω ράφι θα τρέξουν να γράψουν απευθείας διθυράμβους…Καλά όλα αυτά για τα κοινωνικά δίκτυα, αλλά πόσο πιο πάτο έχει το βαρέλι? Όταν ακούς τον Φλορεντίνο Πέρεθ να λέει πως τα παιχνίδια της Ευρωπαϊκής Σούπερ Λιγκ θα διεξάγονται για εξήντα λεπτά αντί ενενήντα για την προσέλκυση περισσότερου κοινού, συγκεκρίμενα τους “αποχαβνωμένους” από τις οθόνες νέους, τότε ξέρεις πως κάτι πάει πάρα πολύ στραβά. Πρέπει όσο πιο νωρίς μπορεί ο καθένας, να θέσει ένα μέτρο στο τι παρακολουθεί και για πόσο. Όταν βλέπεις ένα παιχνίδι είτε στην τηλεόραση είτε στο γήπεδο, γιατί να ανεβάζεις το κινητό συνεχώς και να μην βλέπεις αυτό που επιθυμείς; Ειδικά αν είσαι στο γήπεδο, που έχεις τους παίχτες και το χορτάρι μπροστά στα μάτια σου, τι καλύτερο μπορεί να σου προσφέρει το κινητό; Τα παραπάνω έχουν οδηγήσει εν μέρει το σύγχρονο ποδόσφαιρο σε μια περίοδο παρακμής. Όχι όμως μη αναστρέψιμης. Όλοι μας αν κάνουμε μια μικρή προσπάθεια να θυμηθούμε τι μας έκανε να αγαπήσουμε μικροί την στρογγυλή θεά ,να αποδεχτούμε πως δεν μπορούμε να νοσταλγούμε το στυλ ποδοσφαίρου που παρακολουθούσαμε παλιά και εντέλει να αγκαλιάσουμε ορθά την νέα εποχή του ποδοσφαίρου, πιστεύω πως θα δημιουργήσουμε ένα όμορφο, ανθρωπιστικό, αρμονικό κλίμα για το άθλημα που όχι απλά αγαπάμε, αλλά ερωτευτήκαμε, ένα κλίμα που αρμόζει σε αυτή την ρημάδα την μπάλα!

ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΑ ΔΙΚΑ ΜΑΣ..

Image Credits: https://e-oikodomos.blogspot.com/2015/06/blog-post_96.html
https://www.sansimera.gr/biographies/2828
https://www.ethnos.gr/sports/article/251242/mimhspapaioannoyselaikoproskynhmahsorostoythryloythsaekthnparaskeyhhkhdeia
https://www.sport24.gr/football/o-giorgos-koydas-sto-sport24-an-den-zo-otan-ginei-i-nea-toympa-tha-petao-apo-pano-tis-san-aetos.9614904.html

Η εξιστόρηση του ελληνικού ποδοσφαίρου στο βιβλίο αρχίζει στο δέκατο κεφάλαιο και συγκεκριμένα από το μεγαλύτερο γεγονός στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου σε εθνικό επίπεδο, το Euro 2004. Οι συντάκτες σχολιάζουν πως έξι μήνες μετά την κατάκτηση η κατάσταση στην χώρα διατηρούνταν ίδια. Όπως λέει και ο στίχος “όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν”. Ο μύθος της ανύψωσης του ελληνικού ποδοσφαίρου κατέρρευσε ενώ δεν χτίστηκε ποτέ, σε αντίθεση με το μπάσκετ που ενισχύθηκε σημαντικά με πόρους στην χώρα μας μετά την κατάκτηση του Ευρωπαϊκού το 1987. Για να καταλάβει όμως κανείς τι έζησε το ελληνικό ποδόσφαιρο πρέπει να διαβάσει τα επόμενα κεφάλαια, όπου και εξιστορούνται τα γεγονότα του ελληνικού ποδοσφαίρου από τις απαρχές του, τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα. Καταλυτικό ρόλο στην διαφήμιση και εξάπλωση του ποδοσφαίρου στην Ελλάδα οι Άγγλοι ναύτες και στρατιώτες κατά τον Α’ Παγκόσμιο. Ξεχωρίζουν τα παραδείγματα της Δόξας Δράμας και του Ολυμπιακού Πειραιώς, καθώς οι φίλοι των ομάδων επηρεάστηκαν αρκετά από τους Άγγλους. Βέβαια νωρίτερα είχαν ιδρυθεί ο Παναθηναϊκός στην Αθήνα και ο Ηρακλής στην Θεσσαλονίκη, καθώς τα αστικά κέντρα ήταν οι πρώτοι τυχεροί παρατηρητές του παιχνιδιού μέσω των Άγγλων. Προφανώς δεν πρέπει να ξεχάσει κανείς τις δύο πιο διάσημες προσφυγικές ομάδες της χώρας μας, τον ΠΑΟΚ και την ΑΕΚ, που ιδρύθηκαν από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας μετά την καταστροφή του 1922. Τα πρώτα χρόνια του ποδοσφαίρου στην Ελλάδα το άθλημα ακολουθεί την γενική πεπατημένη του εξωτερικού. Δίπολα αντιπάλων μεταξύ εργατικής και αστικής τάξης, όπως και την διαμάχη βορρά-νότου. Στις φανέλες το μόνο που υπάρχει είναι χρώματα με τα λογότυπα των συλλόγων να εμφανίζονται αργότερα όπως και οι χορηγοί. Οι παραπάνω ιστορίσεις εντάσσονται στην πραγματικότητα πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκόσμιου. 

ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ, ΔΥΟ ΕΠΟΧΕΣ 

Image Credits: https://alithinihistoria.wordpress.com/2013/08/17/παοκ-πρωταθλητησ-1975-76/
https://www.facebook.com/PAO.LEGEND.13/posts/η-ομάδα-του-1977όρθιοι-γιώργος-γονιός-βασίλης-κωνσταντίνου-μήτσος-δημητρίου-οδυσ/1051702352004188/
https://www.aekpedia.com/2015/05/19/aek-1978-1979/
https://alithinihistoria.wordpress.com/2013/10/22/ολυμπιακοσ-1980-81-νταμπλουχοσ-ελλαδοσ/

Από τον εμφύλιο και μετά, άλλαξαν παρά πολλά στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Με την αστικοποίηση στην Ελλάδα να καλπάζει, η επαρχία γονάτισε όπως και πολλές ομάδες της. Βέβαια δεν επηρεάστηκε μόνο η επαρχία, καθώς ο Φωστήρας στον Ταύρο αποτελεί πια μια σκουριασμένη χρυσή σελίδα στο ελληνικό ποδόσφαιρο, όντας και παλαιότερα ο <<Φονέας των γιγάντων>>! Από το 1950 μέχρι και τα 1970, έξω από τα γήπεδα οι αλάνες ακόμα κυριαρχούσαν. Αν εξηγήσεις στους τότε μικρούς μπαλαδόρους τι είναι το 5χ5, θα τους έμοιαζε σαν όνειρο. Τα μέσα όμως δεν άργησαν να εκμεταλλευτούν την αγνή χαρά που προσέφερε η αλάνα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα μια καμπάνια της εταιρείας Phillips με έναν νεαρό να φοράει πεντακάθαρα ρούχα μετά την αλάνα, αφού πρώτα μπήκαν στο πληντυριο. Όταν δεν πηγαίνες στο γήπεδο άνοιγες το ραδιόφωνο αντί της τηλεόρασης , η οποία θα εμφανιστεί αργότερα. Μέσα στα γήπεδα, οι πρωταγωνιστές έγιναν σημαίες που δεν κατέβαιναν ποτέ από το νήμα τους. Για να φτάσουμε σε μια μετραγραφή από μια μεγάλη ομάδα της Ελλάδας στην άλλη, προκλήθηκαν επεισόδια άνευ προηγουμένου. Αναφέρομαι προφανώς στην προσπάθεια των φίλων του ΠΑΟΚ να κρατήσουν τον Κούδα στην ομάδα αφού ο Ολυμπιακός ήταν έτοιμος να ολοκληρώσει την μεταγραφή του. Όσα επεισόδια και να έγιναν, η μεταγραφή δεν έγινε. Η πρώτη μεγάλη μεταγραφή, γνωστή σε πολλούς παλαιότερους φίλους του σπορ, είναι του Γιώργου Δεληκάρη στον Παναθηναϊκό από τον αιώνιο αντίπαλο, τον Ολυμπιακό. Εκείνη η κίνηση αποτέλεσε το κλειδί που άνοιξε διάπλατα την πόρτα για την μετακίνηση μεγάλων Ελλήνων παιχτών από μια μεγάλη ομάδα στην άλλη, χωρίς να προκαλούνται έκτροπα. Η πιο όμορφη συνήθεια της εποχής, που δυστυχώς έχει εξαφανιστεί τα τελευταία χρόνια, είναι η προσέλευση στο γήπεδο. Τα νούμερα που έφτασε την δεκαετία του 80 σε συνολική προσέλευση το ποδόσφαιρο φαντάζουν μεγάλα σε σχέση με τα σύγχρονα νούμερα. Το γεγονός πως το 1986 κόπηκαν πάνω από τρία εκατομμύρια εισιτήρια είναι απίστευτο. Για να φτάσουμε όμως στο 1986 πρέπει να περάσουμε πρώτα από μια άλλη, όχι τόσο ξέγνοιαστη εποχή. Κατά την επταετία της χούντας στην Ελλάδα συνέβησαν γεγονότα που θα μπορούσαν να φτιάξουν μια ταινία κωμωδίας. Από την “φύτευση” προέδρων που έκανε ο Ασλανίδης στους συλλόγους και την απομάκρυνση παιχτών και προπονητών που καταγόταν από το ανατολικό μπλοκ των κομμουνιστικών χωρών μέχρι την αποκλειστική χρήση της ελληνικής γλώσσας στις περιγραφές των αγώνων και την βάπτιση λατίνων παιχτών με ελληνικά ονόματα, με τρανταχτό παράδειγμα την υπόθεση Ρότσα, τα παρατράγουδα εκείνης της εποχής δεν έχουν τέλος. Τώρα για τα συμβάντα της εποχής του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, τα οποία περιγράφονται στο δωδέκατο κεφάλαιο, θα χρειαζόμουν ένα ολόκληρο άρθρο ακόμα, οπότε θα τα παραλείψω. Εξάλλου, δεν είναι σκοπός μου να αποκαλύψω όλο το περιεχόμενο του βιβλίου, καθώς το θεωρώ άξιο ανάγνωσης από οποιονδήποτε.

Image Credits: https://www.gazzetta.gr/football/uefa-nations-league/2390449/ethniki-omada-otan-pnigike-i-kalogreza-gia-hari-tis-ethnikis

Τα δύο τελευταία κεφάλαια, το δέκατο τρίτο και ο επίλογος (με συγκλονιστικές ιστορίες για το ελληνικό ποδόσφαιρο τα χρόνια του εμφυλίου και λίγο αργότερα), αποτελούν χρυσές σελίδες. Το τελευταίο αριθμητικά κεφάλαιο με άφησε με μια γλυκόπικρη γεύση. Ναι, μπορεί στο ελληνικό ποδόσφαιρο ο παράγοντας, οι ομοσπονδίες και η διαιτησία να ορίζουν ένα μεγάλο μέρος των γεγονότων αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα που δύσκολα μπορούμε να αλλάξουμε. Αυτό που δεν μπορούμε να αλλάξουμε, με θετικό πρόσημο, είναι η αγάπη για το παιχνίδι, ή όπως αναγράφεται στο βιβλίο “ΠΑΙΧΝΙΔΙ” , με κεφάλαια. Πάντα θα είμαστε στημένοι είτε στο σπίτι είτε σε μια καφετέρια είτε στα γήπεδα να βλέπουμε αυτό που αγαπάμε. Γιατί αγαπάμε το ποδόσφαιρο και όχι όλους τους αρμόδιους  που το περιτριγυρίζουν. Που και που προφανώς θα έχουμε μια ποδοσφαιρική καψούρα. Όπως ο πατέρας μου όταν τον ρωτάω μια λίστα με τους καλύτερους 10 ποδοσφαιριστές όλων των εποχών μου βάζει στην λίστα τον “άσπρο Πελέ” που δεν πρόλαβαν τα παιδιά της γενιάς μου να δουν, τον τεράστιο Ζίκο, έτσι και η γενιά μου τρίβει τα μάτια της με τις ντρίμπλες του Τσικίνιο ή τα τάκλιν του Ρέτσου, του Κεντζιόρα, του Μουκουντί και του Αράο. Το ποδόσφαιρο είναι η καλύτερη θρησκεία του κόσμου, γιατί μέσα σε αυτή την θρησκεία υπάρχει μια κοινότητα που θα μπορούσε να φτιάξει μια ήπειρο ολόκληρη. Μέσα σε αυτή την κοινότητα μπορείς να βρεις κάθε λογής άνθρωπο να συζητάτε ή ακόμα και να μαλώνετε για το αν πέρασε ή μπάλα ή όχι την γραμμή (πάντα σε πολιτισμένο επίπεδο) και εντέλει να βρεις έναν φίλο ή ακόμα και έναν ή μια σύντροφο στην ζωή σου. Το ποδόσφαιρο είναι ένας καθρέφτης της ζωής. Θα σου δώσει μαθήματα που θα σου χρησιμεύσουν αργότερα. Για να παραθέσω μερικά λόγια από τον αγαπητό Θέμη Καίσαρη (και ας μιλάει για το μπάσκετ) και το επεισόδειο-αφιέρωμα του ποντκαστ  “Ζοσιμάρ”  για τον Γιάννη Ιωαννίδη: “Μεγαλώνοντας κατάλαβα πως το ποδόσφαιρο ή καμία φορά και το μπάσκετ, μαζί με όλα τα υπόλοιπα που σου προσφέρουν στην ζωή, σε προετοιμάζουν και για μαθήματα ζωής που θα τα πάρεις στην πορεία. Δηλαδή μπορεί ας πούμε τον πόνο ενός χωρισμού, επώδυνου και οδυνηρού, κάποια στιγμή να τον νιώσεις στην ζωή. Αλλά υπάρχει η περίπτωση να σε προετοιμάσει για αυτό το ποδόσφαιρο ή ο αθλητισμός ή το μπάσκετ την ημέρα που θα πάρεις την εφημερίδα και θα λέει <<Ο Πάσπαλι στον Παναθηναϊκό>>. Και θα λες τί κάνουμε τώρα, πώς συνεχίζεται η ζωή, τί πρέπει να κάνω τώρα εγώ; Πώς να αντιδράσω σε αυτή την είδηση; Και κάποια στιγμή σε προετοιμάζει πάλι ο αθλητισμός για αυτά που θα συμβούν στην ζωή σου ότι όλα τελειώνουν. Θα φύγει ο Ιωαννιδης και δεν θα ξέρεις τι να κανείς. Θα γυρνάς στους δρόμους. Θα κοιτάς. Θα λες τί κάνουμε τώρα; Πώς θα αγαπήσω εγώ κάτι άλλο; Πώς θα ξαναγαπήσω με αυτό τον τρόπο; Θα τον βρεις τον τροπο αλλά εκείνη την στιγμή νομίζεις ότι δεν θα τον βρεις.” Για όλα τα παραπάνω και για ακόμα περισσότερα, ο αθλητισμός, ειδικά το ποδόσφαιρο, είναι τα πάντα. Και εμείς, σε αυτόν τον ιστοχώρο, θα καλύψουμε τα πάντα με τον καλύτερο τροπο που μπορούμε. Κύριες και κύριοι, καλωσορίσατε στον VARISTA!

ΥΓ. Αυτό το κείμενο είναι αφιερωμένο στον <<προπονητή>> και πρώτο εμπνευστή του, τον κύριο Αντώνη. Από τα βάθη της καρδιάς μου, σας ευχαριστώ…