Το βράδυ της 7ης Αυγούστου 2023, οπαδοί της Ντιναμό Ζάγκρεμπ πραγματοποιούν οργανωμένη επίθεση στη Νέα Φιλαδέλφεια, έξω από την OPAP ARENA. Οι συμπλοκές είχαν ως αποτέλεσμα το θανάσιμο τραυματισμό του Μιχάλη Κατσούρη, οργανωμένου οπαδού της ΑΕΚ. Η δολοφονία του Μιχ΄άλη αποτελεί μια αιματηρή καταχώρηση στον κατάλογο των περιστατικών της λεγόμενης οπαδικής βίας στην Ελλάδα, όπως η αντίστοιχη του Άλκη Καμπανού την πρώτη μέρα του Φλεβάρη του 2022.
Η δολοφονία στη Νέα Φιλαδέλφεια αποτέλεσε το θλιβερό αλλά αντιπροσωπευτικό εναρκτήριο λάκτισμα για την αθλητική σεζόν 2023-2024. Αντιπροσωπευτικό διότι η σεζόν κύλησε έτσι όπως ξεκίνησε: συμπλοκές οπαδών, τοξικές δηλώσεις παραγόντων και εμπρηστική οπαδική αρθρογραφία. Και μια δολοφονία ακόμα, του αστυνομικού Γιώργου Λυγγερίδη, ο οποίος χτυπήθηκε από ναυτική φωτοβολίδα στου Ρέντη, το βράδυ της 7ης Δεκεμβρίου 2023. Όλα αυτά αποτελούν συστατικά στοιχεία του αθλητισμού ως εμπορευματοποιημένου προϊόντος και ως πεδίου σύγκρουσης επιχειρηματικών και πολιτικών συμφερόντων. Η σύγκρουση συμφερόντων είναι αυτή που αφήνει το αποτύπωμά, το «γενετικό υλικό» της στον αγωνιστικό χώρο, αλλά και έξω από αυτόν.
Το αποτύπωμα αυτό εξετάζεται μέσα από την παρούσα έρευνα, η οποία εστιάζει στο περιεχόμενο της αθλητικής ιστοσελίδας sdna.gr (Sports DNA) για τη σεζόν 2023- 2024. Αντικείμενα ανάλυσης αποτελούν τα άρθρα γνώμης των δημοσιογράφων του site, τα οποία δημοσιεύονται σε ειδική στήλη και αποτελούν το χώρο έκφρασης γνώμης κάθε αθλητικού ρεπόρτερ, είτε καλύπτει το ρεπορτάζ μιας συγκεκριμένης ομάδας (ΠΑΟΚ, ΑΕΚ, Ολυμπιακού, Παναθηναϊκού) είτε γενικά τις εξελίξεις στο χώρο του αθλητισμού. Η περίοδος της ανάλυσης είναι η σεζόν 2023- 2024, ξεκινώντας από την επομένη της δολοφονίας του Μιχάλη Κατσούρη (8 Αυγούστου 2023) και φτάνοντας μέχρι τη λήξη των αγωνιστικών υποχρεώσεων όλων των ομάδων σε ποδόσφαιρο και μπάσκετ, ήτοι την 10η Ιουνίου του 2022. Ο αριθμός των άρθρων που δημοσιεύτηκαν το εν λόγω χρονικό διάστημα ανέρχεται σε 1.721. Η συλλογή τους πραγματοποιήθηκε με την τεχνική του web scraping, με τη χρήση γλώσσας προγραμματισμού Python.
Η «ταυτότητα» του μέσου
Στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα αρθρογραφούν γνωστοί δημοσιογράφοι του αθλητικού ρεπορτάζ, με ορισμένους εξ αυτών να εργάζονται παράλληλα σε αθλητικά site συμφερόντων εφοπλιστών – ιδιοκτητών ΠΑΕ. Επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζουν και ορισμένα στοιχεία που προκύπτουν από το σύνολο των δεδομένων που αντλήθηκαν στο πλαίσιο της εν λόγω έρευνας.
Από τα 1.721 άρθρα γνώμης της σεζόν 2023-2024 που δημοσιεύτηκαν στην αντίστοιχη στήλη του sdna.gr, το 65.5% έχει ως θεματολογία το ποδόσφαιρο. Τη δεύτερη θέση- με χαώδη απόσταση από την κορυφή- καταλαμβάνει το μπάσκετ με 21.3%, ακολουθούμενο από το βόλει με 10.9%. Η κατηγορία «άλλο» με το ισχνό 2.3% αφορά θεματολογία άλλων αθλημάτων, όπως τα αγωνίσματα στίβου και το τέννις. Τα στατιστικά στοιχεία του άνωθεν γραφήματος μαρτυρούν ότι το ποδόσφαιρο- κυρίως- και το μπάσκετ- δευτερευόντως αποτελούν τα σημεία ενδιαφέροντος της αρθρογραφίας γνώμης του συγκεκριμένου site (και όχι μόνο), συνεκδοχικά και τα σημεία διοχέτευσης της μεγαλύτερης έντασης συναισθημάτων (βλ. παρακάτω). Βέβαια, το 2.3% της κατηγορίας «Άλλο»- δηλαδή τα 17 άρθρα σε σύνολο 1.721- έχει τη σημασία του, ενόψει των επικείμενων Ολυμπιακών Αγώνων. Και αυτό γιατί σε περίπτωση διάκρισης των Ελλήνων αθλητών στα εν λόγω αγωνίσματα (ενόργανη, άρση βαρών, άλμα εις μήκος κλπ), στην ίδια ιστοσελίδα (και όχι μόνο) θα δημοσιεύονται διθυραμβικά άρθρα για την καθημερινή προσπάθειά τους υπό αντίξοες συνθήκες…
Ο Απρίλιος του 2024 αποτελεί το μήνα κατά τον οποία δημοσιεύτηκαν τα περισσότερα άρθρα γνώμης (άνω των διακοσίων), γεγονός που έχει την εξήγησή του στο ότι είναι ο μήνας της κορύφωσης της ποδοσφαιρικής σεζόν. Ενδεικτικά, κατά τη διάρκεια του διεξήχθη ο κύριος όγκος των αγώνων των play-offs του ελληνικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου, μεταξύ των κορυφαίων ομάδων της χώρας. Η τελευταία θέση που καταλαμβάνει ο Ιούνιος με κάτω από πενήντα άρθρα οφείλεται στο ότι αντλήθηκαν άρθρα από τις δέκα πρώτες μέρες του μήνα.
Άνδρες – Γυναίκες αρθρογράφοι σημειώσατε «άσσος» από τα αποδυτήρια στο γήπεδο του sdna.gr, με τους άνδρες να υπογράφουν 1.696 άρθρα γνώμης έναντι 25 των γυναικών. Σε αυτό το σημείο είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι ένας από τους στόχους της έρευνας ήταν η σύγκριση των συναισθημάτων στα άρθρα ανά φύλο, αλλά προφανώς το δείγμα των είκοσι πέντε άρθρων δεν επαρκεί ώστε να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε ανάλυση.
Οι ρεπόρτερ των ομάδων
Με ποια θέματα καταπιάστηκαν τη σεζόν που πέρασε οι ρεπόρτερ των ποδοσφαιρικών ομάδων που αρθρογραφούν στο sdna.gr ; Παρατίθενται οι απαντ΄ήσεις με τη σειρά κατάταξης των ομάδων στο πρωτάθλημα. Ξεκινάμε με τον πρωταθλητή ΠΑΟΚ:
Το άνωθεν συννεφόλεξο(wordcloud) που προήλθε από τους τρεις αρθρογράφους του ΠΑΟΚ μας δείχνει τις κύριες θεματικές με τις οποίες ασχολήθηκαν. Εκτός από τις αναμενόμενες εμφανίσεις (ΠΑΟΚ, γκολ, Τούμπα κ.α.), αξιοσημείωτη είναι η συχνότητα των εμφανίσεων της ΑΕΚ (περισσότερο) και του Ολυμπιακού (λιγότερο) στα άρθρα του ΠΑΟΚ. Όπως φαίνεται και στα παρακάτω συννεφόλεξα, η έντονη ενασχόληση με τις αντίπαλες ομάδες είναι συχνή στην αθλητική δημοσιογραφία.
Το συννεφόλεξο – προϊόν της αρθρογραφίας των δύο ρεπόρτερ της ΑΕΚ επιβεβαιώνει την προαναφερθείσα συνήθεια της ενασχόλησης με τις υπόλοιπες μεγάλες ομάδες- όχι απαραίτητα με θετικό πρόσημο. Αισθητή παρουσία έχει και το όνομα του προπονητή της ΑΕΚ, του Ματίας Αλμέιδα.
Αισθητή η παρουσία του «αιώνιου αντιπάλου» στο συννεφόλεξο του μοναδικού ρεπόρτερ Ολυμπιακού της ιστοσελίδας. Αναμενόμενη η παρουσία της λέξης τελικός και ευρωπαϊκός, λόγω της κατάκτησης του Conference League από τους «ερυθρόλευκους».
Η τετράδα κλείνει με τους τρεις ρεπόρτερ του Παναθηναϊκού, οι οποίοι “τίμησαν” κι εκείνοι με τη σειρά τους τις άλλες τρεις ομάδες. Αξιοσημείωτο μεν, αναμενόμενο δε λόγω των φημών για φιλικές σχέσεις με την ΑΕΚ είναι το ενδιαφέρον των αρθρογράφων και για τη Λαμία, με την ομάδα της Φθιώτιδας να συγκεντρώνει ένα σεβαστό αριθμό αναφορών. Επίσης, το μέγεθος της λέξης «κόσμος» στο συννεφόλεξο, σε συνδυασμό με τις πλείστες αναφορές στο γ΄ήπεδο της Λεωφόρου, αποτελεί ένδειξη του μεγάλου βάρους που έχουν οι φίλαθλοι του Παναθηναϊκού στην αρθρογραφία της ομάδας.
Σεζόν αρνητικότητας
Όπως προαναφέρθηκε, η αθλητική σεζόν 2023- 2024 σημαδεύτηκε από διάφορα θλιβερά γεγονότα, εντός και εκτός αγωνιστικών χώρων. Ποιο συναισθηματικό πρόσημο διακρίνει την αρθρογραφία του συνόλου των ρεπόρτερ του sdna.gr κατά τη διάρκεια της σεζόν;
Προτού σχολιαστεί το περιεχόμενο του γραφήματος, είναι αναγκαίο να σημειωθεί ότι η σύγκριση των κειμένων ως προς την πολικότητα (polarity) δεν μπορεί να γίνει με απλή σύγκριση των συχνοτήτων των λέξεων ή φράσεων από άρθρο σε άρθρο, αλλά με σύγκριση των διαφορών μεταξύ θετικότητας και αρνητικότητας. Το άνωθι γράφημα αποτελεί προϊόν της διαίρεσης του συνόλου των θετικών λέξεων των κειμένων των 1.721 άρθρων, προς τα αντίστοιχα αρνητικά, από μήνα σε μήνα. Όπως φαίνεται, σε ολους τους μήνες πλην του Ιουνίου (ο οποίος είναι λειψός ως προς τα δεδομένα) επικρατούν οι αρνητικές λέξεις/εκφράσεις. Τα μεγαλύτερα σκορ αρνητικότητας τα σημειώνουν ο Απρίλιος του 2024 (άρα η κορύφωση της αθλητικής σεζόν μάλλον συνεπάγεται μεγαλύτερο αρνητισμό) και ο Δεκέμβριος του 2023. Τι έγινε, όμως τον Δεκέμβριο;
Ο Δεκέμβρης της βίας και του «λουκέτου»
Ο Δεκέμβριος αποτελεί πραγματικό «roller coaster» θετικότητας και αρνητικότητας. Από τη μία, οι μεγάλες ομάδες πετυχαίνουν σημαντικές νίκες στο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, γεγονός που συνεπάγεται θετικά σχόλια από τους αρθρογράφους των ομάδων. Από την άλλη, συνέβησαν αρκετά δυσάρεστα γεγονότα που είχαν ως συνέπεια τη “βύθιση” του δείκτη της θετικότητας αρκετά κάτω από το μηδέν. Όπως φαίνεται από το γράφημα, την εισβολή οπαδών του Ολυμπιακού στο Πανθεσσαλικό στάδιο, αλλά και τον τραυματισμό (τότε) του αστυνομικού Γιώργου Λυγγερίδη μετά από επ΄ίθεση με ναυτική φωτοβολίδα στου Ρ΄έντη, ακολούθησε η επικράτηση της αρνητικότητας. Βέβαια, το high-score (ή μήπως low-score;) αρνητικότητας επετεύχθη με την ανακοίνωση της απόφασης της κυβέρνησης να διεξάγονται αγώνες ποδοσφαίρου κεκλεισμένων των θυρών μέχρι τον Φεβρουάριο του 2024. Όπως είναι φανερό, η εν λόγω απόφαση δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής ανάμεσα στους αρθρογράφους του site.
Όσον αφορά τα συχνότερα διγράμματα του μήνα, ξεχωρίζει η έντονη παρουσία του Ιβάν Σαββίδη με 147 αναφορές. Επίσης, οι αναφορές στην «οπαδική βία» (109) και το «ελληνικό ποδόσφαιρο» (127) αποτελούν τον “καθρέφτη” ενός έντονου μήνα σε ποδοσφαιρικό και πολιτικό επίπεδο.
Ο Α΄υγουστος των Κροατών
Το ξημέρωμα της 8ης Αυγούστου βρήκε την ελληνική κοινωνία “ζαλισμένη” από την είδηση της δολοφονίας του Μιχάλη Κατσούρη, μετά την άνευ παρεμπόδισης εισβολή 100 και πλέον Κροατών νεοναζί στη Νέα Φιλαδέλφεια. Η αρνητικότητα “βυθίζει” τον δείκτη της πολικότητας κάτω από το -5. Ούτε η μεγάλη νίκη του Παναθηναϊκο΄ύ απέναντι στη Μαρσέιγ τη μεθεπόμενη μέρα έφτασε για να ανεβάσει το δείκτη άνω του μηδενός (η επόμενη μέρα δεν είχε πολλά άρθρα, εξου και η ανεβασμένη θετικότητα). Η επική πρόκριση του Παναθηναϊκού στην έδρα της Μαρσέιγ και η ιστορική και συμβολική νίκη της ΑΕΚ στην Κροατία απέναντι στη Ντιναμό Ζάγκρεμπ ανεβάζουν για πρώτη φορά (ουσιαστικά) το δείκτη πάνω από το μηδέν. Από εκεί και πέρα, ο αποκλεισμός της ΑΕΚ και του Παναθηναϊκού από το Champions League από την Άντβερπ και τη Μπράγκα αντίστοιχα έχουν ως συνέπεια το κλείσιμο της αυλαίας του Αυγούστου με εκ νέου αρνητικό πρόσημο.
Η παρουσία του διγράμματος «πλέι οφ» στην κορυφή του διαγράμματος με 325 αναφορές αποτελεί δείγμα της μεγάλης προσοχής των αρθρογράφων στο ενδεχόμενο πρόκρισης των ελληνικών ποδοσφαιρικών ομάδων στα play off του «τσάμπιονς λιγκ» (139 αναφορές) και τα «εκατομμύρια ευρώ» (127 αναφορές) που διακυβεύονταν. Στα διγράμματα «ελληνικό ποδόσφαιρο» (102 αναφορές), «Ντιναμό Ζάγκρεμπ» (101 αναφορές) και «Νέα Φιλαδέλφεια» (99 αναφορές) αποτυπώνονται τα τραγικά γεγονότα της νύχτας της 7ης Αυγο΄ύστου.
Η “κορύφωση” του Απριλίου
Στην κορυφή των διγραμμάτων έχουμε το «πλεονέκτημα έδρας» της Ευρωλίγκας με 325 αναφορές, ακολουθούμενο από τον Εργκίν Αταμάν (240 αναφορές). Κατά τα άλλα, ως συνήθως, το ποδόσφαιρο κυριαρχεί. Από την ανάλυση των διγραμμάτων βλέπουμε ότι κυριαρχούν τα ζευγ΄άρια που μπορούμε με ασφάλεια να συμπεράνουμε ότι είτε αποτελούν ζευγάρια συγκρουσιακά, είτε περιλαμβάνεται σύγκρουση στο κείμενο που τα περιβάλλει: «ΑΕΚ – ΠΑΟΚ» και «ΠΑΟΚ – ΑΕΚ», «δύο ομάδες», «καλύτερη ομάδα» και, φυσικά, «ελληνικό ποδόσφαιρο».
Ο αθλητισμός του σήμερα
Αν το συγκεκριμένο data story έπρεπε να έχει μόνο μια στατιστική απεικόνιση, αυτή θα ήταν ο πίνακας με τα συχνότερα διγράμματα του Αυγούστου. Η συγκεκριμένη εικόνα αποτελεί μια αντιπροσωπευτική αποτύπωση του «γενετικού υλικού» του αθλητισμού σήμερα. Τον αθλητισμό της εμπορευματοποίησης, όπου σε μία εικόνα συνυπάρχουν οι νεοναζί Κροάτες και τα εκατομμύρια ευρώ του Champions League που διακυβεύονται για τις μεγάλες ελληνικές Ποδοσφαιρικές Ανώνυμες Εταιρείες.