Στο παρόν άρθρο γίνεται μια προσπάθεια ανάλυσης της οικονομικής ειδησεογραφίας, σε σύγκριση με την πορεία του Γενικού Δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών, κατά τις περιόδους που ακολούθησαν την λήξη του lockdown το 2020 και το 2021. Χρησιμοποιήθηκε αρθρογραφία από την ιστοσελίδα euro2day, απο την οποία συλλέχθηκαν 880 συνολικά άρθρα, δημοσιευμένα από την λήξη του φετινού lockdown στις 14 Μαΐου έως και 7 Ιουλίου, που αναφέρονται στην λέξη “πανδημία”. Ταυτόχρονα, συλλέχθηκαν και 1520 άρθρα, με την ίδια αναζήτηση, απο την περίοδο που ακολούθησε την λήξη του lockdown το 2020 (4 Μαίου 2020 – 27 Ιουνίου 2020). Τα δεδομένα του Χρηματιστηρίου Αθηνών, προέρχονται από την επίσημη ιστοσελίδα.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας covid-19, τόσο στην παγκόσμια όσο και στην ελληνική οικονομία είναι τεράστιες. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, υπολογίζεται οτι η παγκόσμια οικονομία συρρικνώθηκε κατά 4.4%, κάτι το οποίο δεν έχει ξανασυμβεί μετά από την παγκόσμια οικονομική ύφεση της δεκαετίας του ‘30. Πιο συγκεκριμένα στην Ελλάδα, όπως και στις χώρες του εξωτερικού, το χρηματιστήριο κατέρρευσε, ως αποτέλεσμα τόσο των χαμηλών προσδοκιών για τις επιχειρήσεις όσο και του γενικευμένου φόβου για χειροτέρευση της κατάστασης. Η τιμή του Γενικού Δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών, στις 16 Μαρτίου 2020 έφτασε στο 484.40, τιμή που είχε να αγγίξει εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
Παρά την τεράστια πτώση του χρηματιστηρίου κατά την περσινή χρονιά, φέτος παρατηρήθηκε πως το lockdown δεν επηρέασε ιδιαίτερα την πορεία του, αντιθέτως πραγματοποίησε και άνοδο. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στην προσαρμογή της αγοράς και των επιχειρήσεων στα νέα μέτρα, παρόλα αυτά ομως ξαφνιάζει, καθώς η πανδημία συνεχίζει να επηρεάζει τις αγορές και σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει σταθερότητα. Ο λόγος που έγινε λοιπόν η συγκεκριμένη επιλογή του θέματος, ήταν ώστε να ερευνηθεί αν η συμπεριφορά του Χρηματιστηρίου αντανακλάται και στην οικονομική ειδησεογραφία, ειδικά σε σχέση με την πανδημία και αν προκύπτουν συσχετίσεις μεταξύ των δύο. Επιλέχθηκαν οι χρονικές περίοδοι αμέσως μετά τα lockdown του 2020 και 2021, καθώς θεωρητικά αποτελούν περιόδους ανάκαμψης της αγοράς και “αισιοδοξίας” για ευνοϊκότερες συνθήκες στο μέλλον.
Με την πρώτη ματιά, παρατηρήθηκε οτι μεταξύ των δύο περιόδων (2020 – 2021), παρόλο που επιλέχθηκαν διαστήματα ίδιας διάρκειας, υπάρχει μεγάλη διαφορά στον αριθμό των άρθρων που αναφέρθηκαν στην πανδημία. Κατά την περίοδο 04 Μαίου – 27 Ιουνίου 2020, ο αριθμός των άρθρων έφτασε τα 1520, ενώ το 2021, κατά τη περίοδο 14 Μαίου – 7 Ιουλίου, βλέπουμε 880 άρθρα, δηλαδή σχεδόν τα μισά.
Αυτό φαίνεται και απο την συχνότητα δημοσίευσης των άρθρων, η οποία είναι πολύ μεγαλύτερη το 2020, όπως φαίνεται στα παρακάτω διαγράμματα. Ο ρυθμός δημοσίευσης δεν φάνηκε εντελώς άμεση συσχέτιση με την κατάσταση του Χρηματιστηρίου. Παρατηρείται όμως μια αύξηση των δημοσιευμένων άρθρων τις ίδιες χρονικές περιόδους που ο Δείκτης του Χρηματιστηρίου έχει έντονες διακυμάνσεις, κάτι αναμενόμενο καθώς και τα δύο επηρεάζονται απο νέα της επικαιρότητας. Ενδιαφέρουσα παρατήρηση σχετικά με την πορεία του Δείκτη για τις επιλεγμένες περιόδους, αποτελεί το οτι την περίοδο του 2020 η άνοδος ξεκίνησε αμέσως μετά την λήξη του lockdown, και είχε έντονες διακυμάνσεις στην πορεία. Αντίθετα, την περίοδο του 2021, ο Δείκτης φαίνεται πως κατέγραψε έντονη πτώση κατά τη λήξη του lockdown, ώστε να ανέβει σταδιακά στη συνέχεια.
Ταυτόχρονα, παρατηρώντας την μέση έκταση των δημοσιευμένων άρθρων, ο συνολικός αριθμός των άρθρων κινείται αντίστροφα με την έκταση τους, καθώς το 2021 μπορεί να έχει σαφώς λιγότερα άρθρα, έχει όμως κατά μέσο όρο άρθρα μεγαλύτερης έκτασης.
Τέλος, σχετικά με τις κατηγορίες των άρθρων που αναφέρθηκαν στην πανδημία, και για τις δύο περιόδους βλέπουμε με μεγάλη διαφορά να υπερισχύει η κατηγορία “Ειδήσεις”. Οι κατηγορίες που ακολουθούν είναι οι Specials, Αγορές και στη συνέχεια FT.COM και Σοφοκλέους.
Σχετικά με το περιεχόμενο των άρθρων
Στα δύο wordcloud που ακολουθούν, μπορούμε να δούμε τις λέξεις που χρησιμοποιούνται περισσότερο στο περιεχόμενο των άρθρων. Η λέξη πανδημία έχει αποκλειστεί απο τους υπολογισμούς, καθώς αποτελεί την λέξη αναζήτησης των άρθρων και είναι αναμενόμενη μια πολύ έντονη παρουσία της. Στην εκδοχή των wordcloud χωρίς το φίλτρο, είχε την κυρίαρχη θέση και για τις δύο χρονικές περιόδους, οπότε θεωρήθηκε σκόπιμο να αποκλειστεί και για να φανούν τα υπόλοιπα ζητήματα που αναφέρονται, στο πλαίσιο της πανδημίας. Έτσι, κυρίαρχη λέξη και στις δύο επιλεγμένες χρονικές περιόδους είναι η λέξη “Ελλάδα”, ενώ γενικότερα φαίνεται οτι η αρθρογραφία κινήθηκε σε παρόμοιες γραμμές, καθώς οι λέξεις είναι πάνω κάτω οι ίδιες. Κάποιες μικρές διαφορές προκύπτουν στο wordcloud του 2020, όπου λέξεις όπως “Covid”, ‘κυβέρνηση”, “επιχειρήσεις” και “ΗΠΑ”, φαίνονται να έχουν πολύ πιο έντονη παρουσία, ενώ αντίστροφα οι λέξεις “εκατ. Ευρώ” υπερισχύουν στο wordcloud του 2021.
Wordcloud 2020
Wordcloud 2021
Οι παραπάνω παρατηρήσεις επιβεβαιώνονται και απο τα γραφήματα με τις συχνότερες λέξεις και τα συχνότερα διγράμματα, όπου παρατηρείται μεγάλη ομοιότητα στο λεξιλόγιο των άρθρων.
Κάποιες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις απο τα παραπάνω είναι οτι στα άρθρα του 2021 φαίνεται να υπάρχει μεγάλη αναφορά στο 2020, όπως επίσης και στο όνομα του Κυριάκου Μητσοτάκη, το οποίο έχει μια απο τις πρώτες θέσεις στα πιο συχνά διγράμματα του 2021, όμως δεν εμφανίζεται καθόλου στα διγράμματα του 2020. Μελετώντας τα παραπάνω γραφήματα, δίνεται η εντύπωση οτι τα άρθρα το 2020 πιθανώς να επικεντρώνονταν περισσότερο στην ίδια την πανδημία ως φαινόμενο, καθώς λέξεις όπως “κορωνοιός”, “μέτρα”, “πανδημία κορωνοιού” κ.α. φαίνεται να καταλαμβάνουν μεγάλο ποσοστό των πρώτων θέσεων, ενώ το 2021 φαίνεται να δίνεται περισσότερη βαρύτητα στις συνέπειες της πανδημίας ή και στα επόμενα βήματα, καθώς στις πρώτες θέσεις εμφανίζονται πλέον λέξεις όπως “ταμείο ανάκαμψης”, “ημερήσιο stop”, “ελληνική οικονομία”.
Στο επόμενο βήμα, ερευνήθηκε η συναισθηματική φόρτιση των άρθρων. Στα δύο παρακάτω γραφήματα μπορούμε να δούμε την διακύμανση των θετικών και αρνητικών συναισθημάτων στα άρθρα, με το πέρασμα του χρόνου, όπως και το κατά πόσο εκφράζουν εμπιστοσύνη. Απο αυτά βλέπουμε οτι η περίοδος του 2020 είχε πολύ εντονότερες διακυμάνσεις σε σχέση με το 2021, με κυρίαρχα στην τεράστια πλειοψηφία τα θετικά συναισθήματα. Την περίοδο του 2021, οι διακυμανσεις ήταν σαφέστατα λιγότερο έντονες, όμως παρατηρούνται εντονότερα τα αρνητικά συναισθήματα, με τιμές που πλησιάζουν αυτές των θετικών, ενώ στα μέσα Ιουνίου κυριαρχεί προσωρινά το αρνητικό στοιχείο. Και στις δύο χρονικές περιόδους, ο δείκτης εμπιστοσύνης είναι ο χαμηλότερος απο τους τρεις, για το μεγαλύτερο κομμάτι. Συγκριτικά με τον δείκτη του Χρηματιστηρίου, φαίνεται πως υπάρχει αντίστροφη συσχέτιση, καθώς οι εντονότερα θετικές περίοδοι συγχρονίζονται με πτώσεις του Χρηματιστηρίου, κάτι που πιθανώς να προμηνύει την αύξηση του το αμέσως επόμενο διάστημα.
Το τελευταίο στοιχείο που ερευνήθηκε ήταν ο βαθμός ομοιότητας μεταξύ των άρθρων των δύο χρονικών περιόδων. Σε γενικές γραμμές παρατηρούμε πολύ χαμηλή ομοιότητα μεταξύ των άρθρων, όπως φαίνεται και στο heatmap παρακάτω, το οποίο συγκρίνει τα 100 πρώτα άρθρα απο τις επιλεγμένες περιόδους το 2020 και 2021, με τον μεγαλύτερο βαθμό ομοιότητας σε κλίμακα απο 0 έως 1, να είναι 0.52.
Άννα Ψυχογιού
Πηγές: Athens Exchange Group, euro2day, BBC, Ναυτεμπορική