f

Τα περιστατικά βίας κατά των γυναικών στη χώρα μας αλλά και παγκοσμίως συνεχώς αυξάνονται. Συγχρόνως, βλέπουμε τον όρο “γυναικοκτονία” να χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο, μεταξύ άλλων και από τα μέσα ενημέρωσης. Ο όρος αυτός περιγράφει τη δολοφονία γυναικών λόγω του φύλου τους και αναγνωρίζεται πλέον από μεγάλο μέρος του πληθυσμού ως υπαρκτό και απτό κοινωνικό φαινόμενο που μας αφορά όλους. 

Η χρήση του στον δημόσιο λόγο μπορεί να βοηθήσει στην ευρύτερη αναγνώριση της έμφυλης βίας ως σοβαρό πρόβλημα για την κοινωνία μας, και συνεπώς στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση  των ατόμων που την απαρτίζουν. Αρχικά, η χρήση του όρου καθιστά εμφανή την ανάγκη πολιτικής παρέμβασης και δράσης εναντίον ενός φαινομένου το οποίο έχει εξαπλωθεί τόσο πολύ, ώστε πλέον έχει τον δικό του όρο!

Πώς, όμως, χρησιμοποιείται πραγματικά ο όρος αυτός στην ενημέρωση της κοινωνίας; Αξιοποιείται πραγματικά για να πληροφορήσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινωνικό σύνολο; 

Για να εξετάσουμε τα παραπάνω ερωτ΄ήματα, αρχικά πήραμε ένα δείγμα περίπου 2500 άρθρων τα οποία δημοσιεύθηκαν σε διάστημα ενός μ΄ήνα, από τις 9 Ιουνίου έως τις 9 Ιουλίου 2024. Στη συνέχεια χρησιμοποιήσαμε τη γλώσσα προγραμματισμού Python για να επεξεργαστούμε τον όγκο των δεδομένων και να φτιάξουμε γραφήματα τα οποία θα μας βοηθήσουν να τα κατανοήσουμε καλύτερα.

f

Στο παραπάνω γράφημα βλέπουμε τον αριθμό των άρθρων που δημοσιεύτηκαν και περιέχουν τον όρο γυναικοκτονία σε οποιαδήποτε μορφή (όπως για παράδειγμα “γυναικοκτονίες”). Παρατηρούμε ότι στην αρχή της περιόδου καταγραφής ο αριθμός των άρθρων είναι σχεδόν μηδενικός, ενώ στη συνέχεια υπάρχει μία αύξηση στις 11 Ιουνίου η οποία εξηγείται με τη δολοφονία της 11χρονης Βασιλικής στην Ηλεία, υπόθεση που απασχόλησε έντονα τα μέσα ενημέρωσης. Η πορεία αυτή παραμένει σχετικά σταθερή έως τις 21 Ιουνίου όπου βλέπουμε μία μεγάλη αύξηση, η οποία και πάλι εξηγείται από τη δολοφονία 73χρονης γυναίκας στην Αλεξανδρούπολη από τον 81χρονο σύζυγό της. Από τις 22 Ιουνίου ο αριθμός των άρθρων ακολουθεί καθοδική πορεία, παραμένοντας σχετικά σταθερά χαμηλός από τις 23 Ιουνίου έως το τέλος της περιόδου καταγραφής.

Στο παραπάνω συννεφόλεξο βλέπουμε κάποιες λέξεις οι οποίες χρησιμοποιούνται συχνά σε άρθρα σχετικά με γυναικοκτονίες την περίοδο που μελετάμε.

Στο παραπάνω γράφημα βλέπουμε πιο συγκεκριμένα τις 15 λέξεις που εμφανίζονται συχνότερα στα άρθρα που επεξεργαστήκαμε. Λέξεις όπως “γυναίκα” και “γυναικοκτονία” είναι αναμενόμενο να βρίσκονται εκεί αφού αποτελούν ουσιαστικά το ίδιο το θέμα μας ή σχετίζονται άμεσα με αυτό. Παρατηρούμε, ακόμα, λέξεις όπως “βία”, “θύμα” και “αρχές”, οι οποίες επίσης δεν μας προκαλούν εντύπωση εφόσον πρόκειται για άρθρα σχετικά με εγκλήματα. Βλέπουμε, όμως, και λέξεις και φράσεις όπως “σύζυγο” και “ενδοοικογενειακή βία”, οι οποίες ενδεχομένως να δίνουν περισσότερες πληροφορίες για τα θύματα, τη ζωή τους αλλά και τους θύτες, οι οποίοι συχνά προέρχονται από το οικογενειακό τους περιβάλλον, όπως στις δύο περιπτώσεις που προαναφέραμε και οι οποίες έλαβαν χώρα στην περίοδο που μελετάμε.

Οι λέξεις, ωστόσο, συχνά είναι συναισθηματικά φορτισμένες και άρα μπορεί να προκαλέσουν τα αντίστοιχα συναισθήματα σε όποιον τις διαβάζει. Τι συναισθήματα, λοιπόν, βλέπουμε στα άρθρα αυτά; 

Στο παραπάνω γράφημα βλέπουμε τον μέσο όρο των θετικών και αρνητικών συναισθημάτων ανά ημέρα. Παρατηρούμε ότι κυμαίνονται περίπου στα ίδια επίπεδα, με λίγες εξαιρέσεις όπως στις 24 Ιουνίου, όπου τα θετικά συναισθήματα ήταν αισθητά περισσότερα από τα αρνητικά. Βλέπουμε επίσης μία κορύφωση και στις δύο κατηγορίες στις 26 Ιουνίου.

Στο παραπάνω γράφημα βλέπουμε τον μέσο όρο εμφάνισης θετικών συναισθημάτων γενικότερα και των αρνητικών συναισθημάτων φόβος και θυμός ειδικότερα. Ο συνδυασμός αυτός γίνεται έτσι ώστε να συγκρίνουμε δύο αρνητικά συναισθήματα που θεωρούμε ότι σχετίζονται με το θέμα μας με θετικά συναισθήματα που ίσως εμφανίζονται γενικ΄ότερα. Παρατηρούμε ότι σε γενικές γραμμές ο φόβος και ο θυμός κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα, ενώ τα θετικά συναισθήματα σε υψηλότερο. Βλέπουμε, βεβαίως, πως τις ημέρες που διαπράχθηκαν γυναικοκτονίες τα θετικά συναισθήματα αγγίζουν πολύ χαμηλά σημεία σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ημέρες.

Ένα ακόμη βασικό στοιχείο της μελέτης μας είναι ο βαθμός στον οποίο στα άρθρα αυτά εκφράζεται έκπληξη αλλά και προσμονή, η οποία παίρνει τη μορφή είτε της έκφρασης κάποιου πράγματος που ήταν αναμενόμενο είτε μίας προσδοκίας για το μέλλον. Εντύπωση προκαλεί το επίπεδο της έκπληξης στο παραπάνω διάγραμμα, η οποία κινείται σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από την προσμονή και μπορεί να αποδοθεί, ίσως, στον ηθικό πανικό που προξενούν τέτοια ζητ΄ήματα στην κοινωνία, αλλά και σε δηλώσεις έκπληξης από τον περίγυρο θυμάτων και δραστ΄ών.

Τέλος, παραπάνω βλέπουμε τη σχέση των συναισθημάτων αυτών μεταξύ τους αλλά και με τον αριθμό των άρθρων που δημοσιεύτηκαν. Παρατηρούμε, για παράδειγμα, ότι όλα τα συναισθήματα έχουν μία θετική σχέση μεταξύ τους, δηλαδή όσο αυξάνεται το ένα, τείνει να αυξηθεί και το άλλο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η έλλειψη θετικής σχέσης μεταξύ του αριθμού των άρθρων και των συναισθημάτων, καθώς βλέπουμε ότι όσο περισσότερα άρθρα έχουμε, τόσο μικρότερη τείνει να είναι η συναισθηματική φόρτιση του περιεχομένου τους. 

Φυσικά, ένας περιορισμός της συγκεκριμένης μελέτης είναι ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι δίχως περαιτέρω έρευνα για το αν οι λέξεις αυτές αντικατοπτρίζουν όντως τα συναισθ΄ήματα αυτά σε κάθε περίπτωση ή αν απλά υπάρχει μία υπεραπλούστευση και γενίκευση στην κατηγοριοποίηση. Σε κάθε περίπτωση, όμως, προκύπτουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τον τρόπο με τον οποίον τα μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν θέματα που σχετίζονται με γυναικοκτονίες.

Author

Αναδημοσιεύστε τις ιστορίες μας: Αυτές οι ιστορίες δεδομένων έχουν δημιουργηθεί από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές/φοιτήτριες του τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΕΜΜΕ) του ΕΚΠΑ. Τα άρθρα είναι διαθέσιμα προς αναδημοσίευση από ειδησεογραφικούς οργανισμούς, εφόσον τηρούνται οι Όροι και Προϋποθέσεις που αναγράφονται σε αυτή τη σελίδα.