Η ‘πολύπλοκη αλχημεία’ της 25ης Ιουνίου, μέσα από το Βήμα και την Εφημερίδα Συντακτών.

Ο Hainsworth χαρακτηρίζει την μεταπολεμική άκρα δεξιά ως μια «πολύπλοκη αλχημεία», υποδηλώνοντας την πολυπλοκότητα και την συνθετότητα του φαινομένου. Πολυπλοκότητα, ως προς τον τρόπο που τα επιμέρους στοιχεία συναρθρώνονται σε ένα ιδεολογικό πλαίσιο και συνθετότητα ως προς το επίπεδο εκλογικής απήχησης των ψηφοφόρων. [1] Τα αποτελέσματα των εκλογών της 25^ης Ιουνίου, δεν διαφέρουν τόσο από το παραπάνω σχήμα. Τρία ακροδεξιά κόμματα, 2 εκ των οποίων παρουσιάστηκαν με σκιώδες τρόπο στο πολιτικό σκηνικό, κατάφεραν να εισέλθουν στο ελληνικό κοινοβούλιο με ανησυχητική δυναμική. Το φαινόμενο της ακροδεξιάς παραμένει στην πολιτική ζωή του τόπου, παρά τις όποιες προσπάθειες αναχαίτησής του.

Με αφετηρία τα γεγονότα αυτά, ερευνήσαμε την παρουσία του φαινομένου σε μέσα ενημέρωσης κατά τις 3 πρώτες μέρες μετά τις εκλογές. Δεν ενδιαφερθήκαμε απλά για την ύπαρξή του στην ημερήσια διάταξη, καθώς λόγω επικαιρότητας ήτο πάντα -έστω και υποτυπωδώς παρόν. Στην πραγματικότητα, προσπαθήσαμε να σταθούμε στην ουσιαστική ανάδειξη του προβλήματος και της πολυπλοκότητας του και όχι σε προπαγανδιστικά κίνητρα ή τίτλους για περισσότερα κλίκς. Για τους σκοπούς αυτούς, εστιάσαμε σε ένα φιλοκυβερνητικό και ένα αντικυβερνητικό μέσο για την άντληση των δεδομένων μας, το ΒΗΜΑ και την ΕΦ.ΣΥΝ.

Πιο συγκεκριμένα, σταθήκαμε στα ενημερωτικά sites των δύο μέσων, αντλώντας από την ενότητα «Πολιτική», κοντά στα 200 άρθρα για το διάστημα 26 με 28 Ιουνίου. Κατά το διάστημα αυτό, το περιεχόμενο της ενότητας κινήθηκε έντονα γύρω από τα αποτελέσματα των εκλογών και την αποτίμηση αυτών. Όπως θα δείτε και στα παρακάτω γραφήματα, ανάμεσα στις 2 εφημερίδες, η ΕΦ.ΣΥΝ συγκεντρώνει το μεγαλύτερο αριθμό δημοσιεύσεων. Τα άρθρα της για το διάστημα αυτό φτάνουν τα 119 ενώ το ΒΗΜΑ αγγίζει μόλις τα 80. Η συχνότητα των άρθρων ακολουθεί το ίδιο μοτίβο και στις δύο εφημερίδες, με τα περισσότερα άρθρα να δημοσιεύονται την επαύριον των εκλογών, την 26^η Ιουνίου.

Συχνότητα άρθρων ανά εφημερίδα

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, τα επίπεδα θετικότητας και φόβου στις δύο εφημερίδες κατά το διάστημα που μας απασχολεί. Χαρακτηριστικά, στα άρθρα της ΕΦ.ΣΥΝ η θετικότητα βρίσκεται σε σταθερά καθοδική πορεία μετά τις εκλογές. Αντιθέτως, το ΒΗΜΑ ενώ φαίνεται να καλωσορίζει με θετικότητα την πρώτη μέρα μετά το εκλογικό αποτέλεσμα, κατά την 27^η Ιουνίου μπαίνει σε τροχιά καθόδου.

Θετικά Συναισθήματα ανά εφημερίδα (ΕΦΣΥΝ: Κόκκινο, Βήμα: Πράσινο)

Φόβος ανά εφημερίδα (ΕΦΣΥΝ: Πορτοκαλί, Βήμα: Μπλε)

Ποια είναι, όμως, η σημασία της 27^ης Ιουνίου και γιατί παρουσιάζεται ως ημέρα καμπής στα παραπάνω συναισθήματα; Η αλήθεια είναι πως την ημέρα αυτή, όπως προκύπτει από την ανάλυση των άρθρων, εντείνεται η πιο στοχευμένη αναφορά τόσο στην κριτική κατά της νέας κυβέρνησης όσο και στο φαινόμενο της άκρας δεξιάς. Αν πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, θα δούμε μάλιστα ότι και οι δύο εφημερίδες φαίνεται να ασχολήθηκαν με τα ίδια θέματα επικαιρότητας. Σε γενικές γραμμές, η θεματολογία αφορούσε δηλαδή την νέα κυβέρνηση, την εκλογική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ και τέλος την Ακροδεξιά, όπως αυτή αναδείχθηκε κυρίως λόγω των Σπαρτιατών.

Αν εξετάσουμε, ωστόσο, τα άρθρα ανά εφημερίδα και ημέρα, θα οδηγηθούμε σε πολύ ενδιαφέροντα ευρήματα που αναδεικνύουν, όπως είναι φυσικό και την κομματική τοποθέτηση των δύο εφημερίδων. Πιο συγκεκριμένα,  την 26^η Ιουνίου και οι δύο εφημερίδες ασχολούνται κατά τι λιγότερο με το θέμα της ανάδειξης των τριών ακροδεξιών κομμάτων στο ελληνικό κοινοβούλιο αλλά περισσότερο από κάθε άλλη μέρα του διαστήματος αυτού εστιάζουν στο πολιτικό τους μετερίζι. Με άλλα λόγια, στην ΕΦ.ΣΥΝ μονοπωλούν το ενδιαφέρον οι αιχμές κατά του Μητσοτάκη και τα αχαρτογράφητα νερά του ΣΥΡΙΖΑ μετά την εκλογική του ήττα. Το ΒΗΜΑ από την άλλη πλευρά, αναφέρεται κατά κόρον στην νέα κυβέρνηση και τις υπουργοποιήσεις, καλύπτοντας μάλιστα με εκτενές ρεπορτάζ τις θέσεις των υπολοίπων κομμάτων για αυτές. Και στις δύο περιπτώσεις, οι αναφορές στην ακροδεξιά είναι περιορισμένες με το ΒΗΜΑ, ωστόσο, να στέκεται σε κάποιες προκλητικές στιγμές αυτών των κομμάτων, όπως το περιστατικό με την Δανάη Μπάρκα και εκπρόσωπο των Σπαρτιατών.

Την 27^η Ιουνίου οι δύο εφημερίδες εστιάζουν είτε σε μεγαλύτερο είτε σε μικρότερο βαθμό στην άκρα δεξιά. Ειδικότερα, στην ΕΦ.ΣΥΝ αν και τα περισσότερα άρθρα αφορούν τις υπουργοποιήσεις, ασκώντας έντονη κριτική στις αποφάσεις του Πρωθυπουργού, η άκρα δεξιά δεν απουσιάζει. Με άρθρα που κινούνται περισσότερο στην «διερεύνηση» των σχέσεων της κυβέρνησης με την ακροδεξιά και τις αιχμές ταύτισης αυτών των δύο, η ΕΦ.ΣΥΝ προσεγγίζει το θέμα. Στον αντίποδα, το ΒΗΜΑ προσπαθεί να αναδείξει θέματα για την γεωγραφία της ψήφου σε ακροδεξιά κόμματα αλλά και την γενικότερη ανάλυση αυτής της εκλογικής επιτυχίας μέσα από πολιτικούς αναλυτές και συνταγματολόγους, παρουσιάζοντας ψήγματα πιο ουσιαστικής προσέγγισης του φαινομένου, τα οποία όμως μένουν πολλές φορές σε πρώτο επίπεδο.

Τέλος, την 28^η Ιουνίου το θέμα αυτό και στις δύο εφημερίδες είχε πια καλυφθεί από μεγαλύτερες ομπρέλες θεμάτων, όπως τα νέα μέτρα της κυβέρνησης Μητσοτάκη για το ΒΗΜΑ και τα κόμματα της αντιπολίτευσης εντός και εκτός βουλής για την ΕΦΣΥΝ. Σε αυτό το πλαίσιο βέβαια, η τελευταία κάνει τις αναφορές της στα ακροδεξιά κόμματα.

Αυτό που απορρέει από τα παραπάνω είναι πως και οι δύο εφημερίδες εστιάζουν στην άνοδο της άκρας δεξιάς. Η αναφορά μάλιστα κερδίζει περισσότερο έδαφος σε μία από τις 3 ημέρες, κρατώντας το θέμα στο τοπ 3 της καθημερινής διάταξης. Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι πως οι δύο εφημερίδες επηρεάζονται άμεσα από το πολιτικό τους μετερίζι, προσεγγίζοντας αντιστοίχως και το φαινόμενο της άκρας δεξιάς. Για την ΕΦ.ΣΥΝ αυτό γίνεται αναδεικνύοντας συσχετισμούς με την κυβέρνηση, ενώ στο ΒΗΜΑ λίγο πιο κεκαλυμμένα μέσα από τις διάφορες αυθεντίες και τις θέσεις τους. Αυτό που μελετούσαμε, όμως, στη συγκεκριμένη εργασία είχε να κάνει με το κατά πόσο αυτά τα δύο μέσα των οποίων τις πολιτικές τοποθετήσεις, γνωρίζαμε εξ’ αρχής, θα εμβάθυναν λίγο παραπάνω στις προσεγγίσεις τους, ξεγυμνώνοντάς τες από τα πολιτικά τους κίνητρα. Στην πραγματικότητα, καταλήξαμε ότι η ‘πολύπλοκη αλχημεία’ του φαινομένου, παραμένει για την κοινή γνώμη πολύπλοκη, αν όχι άγνωστη, χωρίς καμιά ουσιαστική προσπάθεια από τα μέσα αυτά να αναδείξουν τις πραγματικές αιτίες και διαστάσεις του φαινομένου. Παράλληλα, οι πολιτικές κατευθύνσεις που παίρνουν πολλές φορές και στις δύο περιπτώσεις εγείρει σημαντικά ερωτήματα για την ποιότητα της ενημέρωσης, χωρίς ωστόσο να μηδενίζουμε την συνεισφορά τους ή να οδηγούμαστε σε γενικεύσεις από την μελέτη μόνο δύο μέσων.

GitHub Link: TELIKI_ERGASIA/Αντίγραφο_του_EFSYN_&_VIMA_ANALYSIS_FINAL.ipynb at main · katerinapnt99/TELIKI_ERGASIA · GitHub

[1] Η άκρα δεξιά και συνέπειες της συναίνεσης, Βασιλική Γεωργιάδου, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2008