Η Τουρκία στην ελληνική ειδησεογραφία. Το παράδειγμα του News 24/7.
Αν κανείς μελετήσει την αρθρογραφία του ελληνικού Τύπου, έντυπου και ηλεκτρονικού, σχετικά με τα ζητήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων που άπτονται της επικαιρότητας κατά το τελευταίο διάστημα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα διαπιστώσει ένα διαρκώς αυξανόμενο ειδησεογραφικό ενδιαφέρον για τη γειτονική μας χώρα. Πλήθος ανταποκρίσεων από αυτήν, εμφανίσεις διεθνολόγων στα τηλεοπτικά παράθυρα και πάνελς καθημερινά, και μάλιστα πολλές φορές την ημέρα, ένταση της πολιτικής αντιπαράθεσης και πολλαπλές ανακοινώσεις και αντιπαραθέσεις των κομμάτων για τα ελληνοτουρκικά. Η Τουρκία ‘πουλάει’ και μάλιστα πολύ!
Διεθνολογώ, Διεθνολογείς, Διεθνολογεί.
Το πλήθος των αναλύσεων που καθημερινά «προσφέρονται» στο κοινό, είναι τεράστιο. Αυτό είναι ευεξήγητο βέβαια λόγω των ζητημάτων που έχουν ανακύψει καθώς ο πόλεμος επιφέρει, ως φαίνεται, μια αναδιάταξη των ζωνών επιρροής, ξαναμοιράζει την ενεργειακή τράπουλα και αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία από πολλούς – ανάμεσα στους οποίους και η Τουρκία – να ξανατεθούν ζητήματα άλλοτε λυμένα από διεθνείς συνθήκες ή να δημιουργηθούν νέα. Οι «παίχτες» στη διεθνή σκακιέρα της περιοχής είναι πολλοί, γεγονός που καθιστά δύκολότερη την επίλυση των διαφόρων ζητημάτων.
Βέβαια η Τουρκία πάντοτε λόγω του ιστορικού παρελθόντος που ακόμα βαραίνει τις σχέσεις των δύο λαών, του Κυπριακού προβλήματος που παραμένει άλυτο, των ενεργειακών ζητημάτων που γίνονται όλο και πιο επιτακτικά, του μεταναστευτικού-προσφυγικού και της μεγάλης πολιτικής αλλαγής που πραγματοποιήθηκε με την εκλογή του Ερντογάν και τον παραμερισμό των επιγόνων του κεμαλικού καθεστώτος, έχει ανέκαθεν σημαντική θέση στην καθημερινή ειδησεογραφία των ελληνικών εφημερίδων, καναλιών, ειδησεογραφικών πρακτορείων, Portals, blogs αλλά και στο χώρο των social media.
Η θάλασσα που χωρίζει
Το τελευταίο διάστημα στα πλαίσια μιας επιθετικής ρητορικής και ανταλλαγής εκατέρωθεν κατηγοριών, μηνυμάτων ακόμα και απειλών, οι δύο χώρες φαίνεται να συντονίζουν και τις πολιτικές αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό τους και τα main stream media, στις μεταξύ τους διαφορές. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα για την οποία η μόνη αναγνωρισμένη από όλο το πολιτικό φάσμα απειλή προέρχεται από την Τουρκία, και η οποία παρά την οικονομική κρίση δαπανά μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού της σε εξοπλισμούς, κάθε τι που σχετίζεται με την Τουρκία δε μπορεί παρά να μεγεθύνεται από τον φακό του Τύπου, αφού το ενδιαφέρον του κοινού είναι δεδομένο και εύκολα κεντρίζεται. Το Αιγαίο βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της αντιπαράθεσης.
Το News 24/7
Το Portal News 24/7 δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτόν κανόνα αν και πρόκειται για μια ψύχραιμη φωνή, χωρίς φανατισμούς και πολεμικές εξάρσεις. Παρακολουθήσαμε τις αναφορές (519) της αρθρογραφίας του Portal τις ημέρες της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη το οποίο ξεκίνησε επισήμως στις 29 Ιουλίου. Λίγες μέρες νωρίτερα η Τουρκία είχε καταφέρει να κατοχυρώσει τον όρο Turkaegean ως εμπορικό σήμα μέχρι το 2031 στην Ευρωπαίκή Ένωση. Η ανάλυση ξεκινάει από τις 27 Ιουλίου όταν και ανακοινώθηκε η κατοχύρωση του εμπορικού σήματος και φτάνει μέχρι και τις 2 Ιουλίου, οπότε περιλαμβάνει και τον απόηχο της Συνόδου.
Σύννεφο λέξεων
Στο Wordcloud που ακολουθεί βλέπουμε τις λέξεις που εμφανίζονται πιο συχνά μαζί με τον όρο Τουρκία.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως σε σχέση με τα ονόματα που αναφέρονται μαζί με τον όρο Τουρκία πλειοψηφούν και τονίζονται οι λέξεις που σχετίζονται με την αμερικανική παρουσία και πολιτική ( Αμερική, ή ΗΠΑ, βουλευτές ) ή με το όνομα του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών ( Τζο Μπάιντεν ) και δεύτερες έρχονται εκείνες με το όνομα του Τούρκου προέδρου (Ρετζέπ, Ερντογάν, Ταγίπ). Αυτό δείχνει την εκτίμηση/ αναγνώριση του ρόλου των ΗΠΑ στις σχέσεις Ελλάδας Τουρκίας, ίσως και την κατεύθυνση στην οποία είναι στραμμένη η ελληνική εξωτερική πολιτική, τουλάχιστον στη σύνοδο του ΝΑΤΟ, όπου ο ρόλος των ΗΠΑ είναι βαρύνουσας σημασίας.
Το όνομα του Τούρκου προέδρου τον αναδεικνύει σε πρωταγωνιστή των ζητημάτων αναφορικά με την Τουρκία, προωθώντας την αντίληψη ότι τα ζητήματα αυτά σχετίζονται προσωπικά με τον ίδιο και την πολιτική του.
Η λέξη Αιγαίο και παραλία, όπως και η λέξη Τουρκ, αποτελούν τη μόνη ονομαστική αναφορά στα ζητήματα των δύο χωρών, ενώ εντυπωσιακό είναι για μια χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Ελλάδα, ο δεύτερος ρόλος που αφήνεται για την Ευρώπη στις λέξεις του cloud, σε σχέση με τις ΗΠΑ, αλλά και η απουσία του Κυπριακού προβλήματος.
Τα αφηρημένα ουσιαστικά ασφάλεια, ανατροπή, θέματα, συμφωνία, κατάσταση, αφορμή, απαγόρευση, περιγράφουν με ψυχραιμία τα ζητήματα ενδιαφέροντος, ενώ λείπουν σχεδόν τα επίθετα που θα μπορούσαν να είναι περισσότερο περιγραφικά και συναισθηματικά φορτισμένα.
Τα ρήματα είναι ρωμαλέα και δείχνουν ενέργεια και κίνηση (έσπασαν, επιχειρεί, διασκεδάσει, επιβεβαίωσαν, μπλοκάρουν, κλπ.), πράγμα που υποδηλώνει πως η τουρκική πολιτική δραστηριοποιείται, είναι αποτελεσματική και ιδιαίτερα ενεργή.
Τι δείχνουν τα γραφήματα
Στο παρακάτω γράφημα παρουσιάζονται οι 11 συχνότερες λέξεις στην αρθρογραφία του News 24/7 που μελετήθηκε σχετικά με την Τουρκία. Πρώτη θέση έχει η λέξη Ελληνοτουρκικά, (πάνω από 200 φορές ), πράγμα που αναδεικνύει τη διμερή φύση των ζητημάτων με τα οποία ασχολείται η ειδησεογραφία του Portal, ακολουθούν οι λέξεις Τουρκία (περ. 125), και Κ. Μητσοτάκης (περ. 70), και Ερντογάν (περ. 40), που αποτελούν τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής των χωρών τους. Πολύ λιγότερο αναφέρεται ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Α. Τσίπρας που μοιράζεται τον ίδιο χώρο παρουσίας με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Γ. Οικονόμου, και ακολουθούν οι χώρες Ισραήλ και Κύπρος, πράγμα που δείχνει ποιες το Portal αναγνωρίζει ως ειδικού ενδιαφέροντος για τα ελληνοτουρκικά από την σκοπιά της Ελλάδας. Τέλος, ακολουθούν το λιμενικό σώμα για το ειδικό βάρος του στο προσφυγικό, το ΝΑΤΟ και το κυβερνητικό κόμμα (Ν.Δ.)
Ακολουθεί η ανάλυση των συναισθημάτων σε τέσσερα γραφήματα. Το πρώτο (30 Ιουνίου ) αφού ολοκληρώθηκε η πρώτη ημέρα της συνόδου, και το τελευταίο 2 Ιουλίου όταν η αρθρογραφία έχει πλέον μια περισσότερο ξεκάθαρη εικόνα για τα αποτελέσματα της Συνόδου.
Στα αρχικά γραφήματα υπάρχει μια ποικιλία συναισθημάτων που κυμαίνονται από την απέχθεια, το φόβο και το θυμό, μέχρι τη θετικότητα και την ευχαρίστηση. Παρατηρούμε ότι τα αρνητικά συναισθήματα (negative) καταλαμβάνουν ένα σταθερό περίπου ποσοστό τις τρεις πρώτες μέρες, ποσοστό που εκτινάσσεται σχεδόν πάνω από το μισό την τελευταία μέρα της έρευνας. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί με την σταδιακή μείωση και τον εκμηδενισμό των προσδοκιών (anticipation) οι οποίες τις πρώτες μέρες της συνόδου καταλάμβαναν ένα σημαντικό κομμάτι, όπως φαίνεται από τη συγκριτική εξέταση των γραφημάτων, ενώ μειώνονταν όσο περνούσαν οι μέρες και οριστικοποιούνταν τα αποτελέσματα της Συνόδου για την Τουρκία και την Ελλάδα. Τα θετικά συναισθήματα (positive) και η εμπιστοσύνη (trust) παρέμειναν σχετικά σταθερά, ενώ ο φόβος (fear), ο θυμός (anger) και η απέχθεια (disgust), που καταλαμβάνουν ένα σημαντικό μέρος στα τρία πρώτα γραφήματα, πιθανόν ενσωματώνονται στην αρνητικότητα όταν κατασταλάζει η αρθρογραφία μετά τη Σύνοδο. Τα ευχάριστα συναισθήματα (joy) εξαφανίζονται εντελώς μετά τις δύο πρώτες μέρες
Γεώργιος Ζερβός