Τα τελευταία 50 χρόνια, από την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και την κατοχή της μισής της έκτασης, η κατά κύματα αυξανόμενη ένταση στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις αποτελεί μια διαρκή πραγματικότητα. Από το καλοκαίρι του 2020 όμως, φαίνεται πως έχουμε μπει σε μια συνεχώς κλιμακούμενη κατάσταση που ίσως δεν είναι υπερβολή να την χαρακτηρίσουμε προπολεμική.
Αν και δεν λείπουν οι εχθρικές ενέργειες στο πεδίο, οι εκκατέρωθεν επιθέσεις και απειλές σε ρητορικό επίπεδο από τις πολιτικές ηγεσίες των δύο χωρών δίνουν και παίρνουν. Τι λένε όμως οι πολίτες;
Αυτή η έρευνα προσπαθεί να ανιχνεύσει τα όσα κρύβονται μέσα στα μηνύματα που στέλνουν Έλληνες και Τούρκοι στο twitter, τις τελευταίες μέρες.
Τούρκοι αν εγίνει πόλεμος δεν έχετε ελπίδες, δικά μας είναι τα νησιά και οι βραχονησίδες
ελληνικό tweet
Ας κλάνουμε όλοι προς την Ελλάδα 85 εκατομμύρια φαγάκια να πνιγούν και να πεθάνουν
τουρκικό tweet
Χαρακτηριστικά της έρευνας
Για τους σκοπούς της έρευνας, στις 11 Ιουνίου 2022, συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν τα τελευταία 4.000 tweets (με κείμενο στα ελληνικά) που περιείχαν τη λέξη “Τουρκία” και τα τελευταία 4.000 tweets (με κείμενο στα τουρκικά) που περιείχαν τη λέξη “Yunanistan” (που σημαίνει “Ελλάδα”). Προκειμένου να αντλήσουμε όσα το δυνατό περισσότερα διαφορετικά tweets, αποκλείσαμε τα retweets και τα replies. Τόσο η συλλογή των δεδομένων, όσο και η επεξεργασία και ανάλυσή τους έγινε με τη χρήση κατάλληλων βιβλιοθηκών στη γλώσσα προγραμματισμού Python.
Συχνότητα αποστολής tweets
Από την ώρα κιόλας της συλλογής των δεδομένων, εγινε αντιληπτή η πρώτη διαφορά: τα 4.000 τουρκικά tweets κάλυπταν μια χρονική περίοδο μόλις 16 ωρών (από τις 18:00 της 10ης Ιουνίου έως τις 10:00 της 11ης Ιουνίου GTM), ενώ τα 4.000 ελληνικά tweets είχαν σταλεί σε διάστημα 2 ημερών και 20 ωρών (από τις 14:00 της 8ης Ιουνίου έως τις 10:00 της 10ης Ιουνίου GTM). Το γεγονός αυτό, που προφανώς οφείλεται στη διαφορά των μεγεθών του πληθυσμού των δύο χωρών, έχει σαν αποτέλεσμα οι αναλύσεις που επιχειρήσαμε στη βάση της ροής του χρόνου να είναι ελλιπείς.
Το παρακάτω διάγραμμα, αποτυπώνει ξεκάθαρα τόσο τη διαφορά στο πλήθος των tweets ανά ώρα, όσο και το έλλειμμα των δεδομένων για μια πληρέστερη συγκριτική ανάλυση.
Μέγεθος κειμένου των tweets
Στα ελληνικά tweets παρατηρείται μια σαφής μείωση του μ.ο. των λέξεων τις νυχτερινές ώρες, ενώ στα τουρκικά θα λέγαμε ότι ίσως υπάρχει και αύξηση.
Ευρήματα
Προκειμένου να συγκρίνουμε το περιεχόμενο των tweets και καθώς τα λεξικά ανάλυσης συναισθημάτων που χρησιμοποιήσαμε στην Python δεν καλύπτουν την τουρκική γλώσσα, προχωρήσαμε στην μετάφραση των τουρκικών tweets στα ελληνικά, με τη βοήθεια του Google Translate API. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ενδεχομένως υπάρχουν αδυναμίες στη μετάφραση, οι οποίες ωστόσο δεν θεωρούμε ότι αλλοιώνουν το αποτέλεσμα της ανάλυσης.
Συχνότερες λέξεις
Όπως ήταν αναμενώμενο, οι λέξεις “Τουρκία” και “Yunanistan” ήταν πρώτες σε συχνότητα εμφάνισης, αφού η ύπαρξή τους στο κείμενο αποτελούσε προϋπόθεση για τη συλλογή των αντίστοιχων tweets. Γι’ αυτό το λόγο, αφαιρέθηκαν από τα κείμενα προς ανάλυση.
Όπως φαίνεται στα παραπάνω γραφήματα, αλλά και στα wordclouds που ακολουθούν, το όνομα της κάθε χώρας είναι πρώτο σε συχνότητα εμφάνισης στα αντίστοιχα εθνικά tweets, με το όνομα του εκάστοτε πρωθυπουργού να ακολουθεί στην πρώτη τριάδα. Είναι σημαντικό ότι ενώ ο Μητσοτάκης δεν εμφανίζεται στα τουρκικά tweets, ο Ερντογάν είναι ψηλά και στα ελληνικά tweets. Επίσης, ο πόλεμος και τα νησιά είναι στην πρώτη εξάδα τόσο στα ελληνικά όσο και στα τουρκικά tweets. Οι ΗΠΑ εμφανίζονται επίσης και στις δύο ομάδες tweets, ενώ στα τουρκικά tweets, οι 4 στις 15 συχνότερα εμφανιζόμενες λέξεις αναφέρονται στον Ερντογάν (ερντογάν, tayyip, recep, πρόεδρος). Έχει ενδιαφέρον επίσης το γεγονός ότι το μοναδικό ρήμα που υπάρχει στις πρώτες σε συχνότητα εμφάνισης λέξεις είναι στα μεν ελληνικά tweets το «κάνει», στα δε τουρκικά το «είπε».
Ανάλυση συναισθήματος
Τα tweets αναλύθηκαν ως προς τη θετικότητα/αρνητικότητα του λόγου που περιέχουν και τα συναισθήματα που αναζητήθηκαν ήταν ο θυμός, ο φόβος, η χαρά, η λύπη και η εμπιστοσύνη. Παρακάτω παρατίθενται τα γραφήματα χρονοσειράς για τα tweets της κάθε χώρας και στο τέλος τα συγκριτικά τους γραφήματα.
Ελληνικά tweets
Στα ελληνικά tweets για την Τουρκία, φαίνεται ότι συνολικά ο λόγος έχει περισσότερο αρνητικό πρόσιμο, ενώ όσο αφορά τα συναισθήματα, φαίνεται πως υπερισχύουν ο θυμός και ο φόβος. Η εμπιστοσύνη δείχει μια αυξητική τάση στο πέρασμα του χρόνου.
Τουρκικά tweets
Σημειώστε, ότι παρότι τα γραφήματα έχουν το ίδιο πλάτος, αναφέρονται σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα.
Στα τουρκικά tweets για την Ελλάδα, φαίνεται ότι η θετικότητα και η αρνητικότητα είναι κοντά, ενώ η εμπιστοσύνη είναι ιδιαίτερα ψηλά με το φόβο και το θυμό να ακολουθούν.
Σύγκριση
Στη σύγκριση της θετικότητας και της εμπιστοσύνης, φαίνεται πως υπερισχύουν τα τουρκικά tweets, ενώ ο φόβος και ο θυμός φαίνονται ισοδύναμοι.
Σαν γενική εικόνα θα λέγαμε ότι οι δύο ομάδες tweets παρουσιάζουν μεν αρκετές ομοιότητες, αλλά μάλλουν οι διαφορές τους είναι πολύ περισσότερες, γεγονός που αποτυπώνεται και στο χαμηλό αποτέλεσμα (30%) της σύγκρισης ομοιότητας συνημίτονου (cosine similarity) που υλοποιήσαμε.
Επίλογος
Οι νέες τεχνολογίες μας παρέχουν εργαλεία που καθιστούν πλέον εφικτή την ανάλυση μεγάλου όγκου δεδομένων. Ωστόσο, θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων εμπίπτει σε κάποιους περιορισμούς που είναι καλό να γνωρίζουμε. Για παράδειγμα, τι ακριβώς σημαίνει θετικότητα και αρνητικότητα σε ένα κείμενο, τι ακριβώς μετράει ο δείκτης εμπιστοσύνης, φόβου, θυμού κλπ. είναι ζητήματα προς διερεύνηση.
Αυτό που αξίζει να κρατήσουμε απ’ όλα αυτά είναι ότι χρησιμοποιώντας την ίδια μονάδα μέτρησης και εφαρμόζοντας τις ίδιες μεθόδους μπορούμε να πούμε με σχετική συνέπεια κατά πόσο κάτι είναι πιο πολύ ή πιο λίγο από κάτι άλλο, αλλά μέχρι εκεί. Για το τι ακριβώς είναι περισσότερο ή λιγότερο μάλλον θα πρέπει να συνεχίσουμε να κρατάμε τις επιφυλάξεις μας. Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για ζητήματα που αφορούν την ζωή και την ευημερία των ανθρώπων, τις στάσεις και τις αντιλήψεις των οποίων υποτίθεται ότι προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε και να κατανοήσουμε μέσα από τα λεγόμενά τους.
Ας μην ξεχνάμε τουλάχιστον ότι τα λόγια μπορεί να πληγώνουν αλλά σίγουρα δεν είναι αυτά που σκοτώνουν.
Θοδωρής Παρασκευάς