Τα τελευταία χρόνια, το στεγαστικό πρόβλημα στην Ελλάδα αυξάνεται με τεράστιες ταχύτητες. Η δυσκολία εύρεσης κατοικίας στην πρωτεύουσα –και ενίοτε στα υπόλοιπα αστικά κέντρα– είναι πλέον αισθητή στην πλειονότητα των Ελλήνων πολιτών. Τα προβλήματα δεν είναι πλέον αποκλειστικά οικονομικά· δεν πρόκειται μόνο για την έλλειψη προσιτών τιμών. Η ενοικίαση και αγορά κατοικίας έχει φτάσει ένα γενικότερο επίπεδο δυσκολίας, καθώς ο μέσος Έλληνας ενοικιαστής ή αγοραστής έρχεται αντιμέτωπος τον δυσκολότερό ως τώρα ανταγωνισμό: τους ξένους επενδυτές.
Μόνο μέσα στην τελευταία διετία, τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης ασχολούνται ολοένα και περισσότερο με το ζήτημα. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα δεδομένα, τα σχετικά άρθρα με τη λέξη-κλειδί «στεγαστικό πρόβλημα» έχουν πενταπλασιαστεί από το 2024.
Στο παρακάτω γράφημα αποτυπώνεται η συχνότητα σχετικών δημοσιεύσεων τον τελευταίο χρόνο. Η εκρηκτική αύξηση του ενδιαφέροντος των ΜΜΕ αποδεικνύει το μέγεθος της κρίσης. Η λέξη που επανέρχεται σταθερά σε όλα αυτά τα άρθρα είναι μία: αύξηση.
Η συνεχής άνοδος των ενοικίων σε ολόκληρη τη χώρα επιβεβαιώνει τη σοβαρότητα της κατάστασης. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί σε κυβερνητικό επίπεδο δεν φαίνεται να έχουν επιφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα.
Τον Ιούνιο του 2025, σύμφωνα με το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, δεν επιτρέπεται η καταχώριση νέων ακινήτων στο Μητρώο Ακινήτων για βραχυχρόνια μίσθωση (π.χ. Airbnb). Το μέτρο ισχύει μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, με περιθώριο παράτασης. Ο συγκεκριμένος περιορισμός εφαρμόζεται κυρίως στο ιστορικό και εμπορικό κέντρο της Αθήνας (1ο, 2ο, 3ο Δημοτικό Διαμέρισμα), όπου το πρόβλημα στέγασης είναι πολύ πιο έντονο – και ταυτόχρονα όπου συγκεντρώνονται οι περισσότερες βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Ωστόσο, είναι σκόπιμο να αναρωτηθούμε: Οφείλεται η στεγαστική κρίση αποκλειστικά στο φαινόμενο των βραχυχρόνιων μισθώσεων και των ξένων επενδύσεων;
Η απάντηση είναι όχι. Ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας είναι η έντονη πληθυσμιακή συγκέντρωση στην Αττική. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή πληθυσμού του 2021, από τους 10.482.487 μόνιμους κατοίκους της χώρας, οι 3.814.065 διαμένουν στην Αττική, δηλαδή περίπου το 36% του συνολικού πληθυσμού. Το ποσοστό είναι εντυπωσιακό ακόμη και για τα παγκόσμια δεδομένα. Στην περίπτωση της Ιαπωνίας, για παράδειγμα, το Τόκιο των 37 εκατομμυρίων κατοίκων αντιπροσωπεύει περίπου το 30% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.
Συνδυαστικά με τα παραπάνω, αξίζει να εξετάσουμε την κατανομή των κενών κατοικιών στη χώρα, όπως καταγράφηκε από την ΕΛΣΤΑΤ στην απογραφή του 2021. Οι συνολικές κενές κατοικίες ανέρχονται σε 2.277.615. Από αυτές, οι 526.154 βρίσκονται στην Αττική – και κυρίως πρόκειται για διαμερίσματα πολυκατοικιών (186.389), χτισμένα την περίοδο 1961-1980.
Στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας καταγράφηκαν 363.688 κενές κατοικίες, εκ των οποίων 129.520 είναι μονοκατοικίες, δηλαδή κατοικίες με μεγαλύτερη ωφέλιμη επιφάνεια.
Γενικά, σχεδόν το ένα τρίτο των κενών κατοικιών στην Ελλάδα (1.033.761) είναι μονοκατοικίες, κυρίως σε αγροτικές ή ημιαστικές περιοχές. Αξίζει να σημειωθεί ότι ως «κενές» θεωρούνται κατοικίες που είναι κατάλληλες προς κατοίκηση, όχι ερειπωμένα ή κατεδαφισμένα κτίσματα.
Τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι η πληθυσμιακή συγκέντρωση στα μεγάλα αστικά κέντρα –ειδικά στην Αθήνα– έχει ξεπεράσει προ πολλού τα όρια του λογικού. Η κατάσταση στην πρωτεύουσα επιβαρύνεται περαιτέρω κατά τη θερινή περίοδο, όταν οι τουρίστες συναγωνίζονται σε αριθμό τους μόνιμους κατοίκους της πόλης για στέγη.
Η αντιφατικότητα μεταξύ ασφυκτικά γεμάτων πόλεων και χιλιάδων κενών κατοικιών στην περιφέρεια καθιστά το στεγαστικό πρόβλημα περισσότερο πολιτικό και κοινωνικό παρά τεχνικό. Ίσως η λύση να βρίσκεται, εν μέρει, στην αναδιανομή της ζωής στον χώρο – και όχι απλώς στη ρύθμιση των αγορών.
Σειραγάκη Μαρία – Φοιτήτρια στο Τμήμα Ε.Μ.Μ.Ε. του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Πηγ΄ές: ΕΛΣΤΑΤ, Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας
Εικόνα: Public Domain (Κοινό Κτήμα)