Παρουσιάζουμε τις κατηγορίες των λαμπτήρων, τα είδη του φωτισμού και πώς θα καλύψετε τις ανάγκες κάθε δωματίου του σπιτιού σε φως.
Ο φωτισμός είναι ίσως το πιο υποτιμημένο μέρος της σχεδίασης των εσωτερικών χώρων ενός σπιτιού. Συνήθως, αποδίδεται περισσότερη σημασία στην επίπλωση και στο χρώμα των τοίχων, παρά το γεγονός ότι ο φωτισμός επηρεάζει τα πάντα από την αντίληψη του μεγέθους ενός δωματίου μέχρι την ψυχολογική μας κατάσταση.
Σκεφτείτε απλά τι προτιμάτε; Μια ηλιόλουστη μέρα ή μια συννεφιασμένη; Ένα δωμάτιο με άπλετο φως ή ένα σκοτεινό; Αναλογιστείτε ότι περνάτε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής σας σε τεχνητά φωτιζόμενους χώρους, για να συνειδητοποιήσετε τη σημασία του φωτισμού ενός χώρου.
Σε αυτόν τον οδηγό εξετάζουμε όλα τα στοιχεία που έχουν σχέση με τον φωτισμό, όπως τα είδη και οι κατηγορίες των λαμπτήρων, τα είδη του φωτισμού με βάση δύο διαφορετικά κριτήρια (τη λειτουργία και την κατεύθυνσή του), τις ανάγκες κάθε δωματίου και πώς μπορούν να καλυφθούν.
Οι κατηγορίες των λαμπτήρων
Σε όλους τους λαμπτήρες, το ηλεκτρικό ρεύμα διέρχεται από ένα μέσο, στερεό ή αέριο, και προκαλεί την παραγωγή φωτός. Με βάση τον τρόπο λειτουργίας διακρίνουμε τις παρακάτω κατηγορίες λαμπτήρων:
Λάμπες πυράκτωσης: Είναι οι κλασσικοί λαμπτήρες που χρησιμοποιούνταν για δεκαετίες. Το φως παράγεται από την πυράκτωση ενός σύρματος, λόγω της διέλευσης του ηλεκτρικού ρεύματος.
Το φως που παράγεται είναι πιο «ζεστό», πιο κίτρινο σε σχέση με τους υπόλοιπους τύπους, αλλά αυτές οι λάμπες δεν είναι καθόλου αποδοτικές και αποσύρονται σταδιακά για περιβαλλοντικούς λόγους.
CFL: Είναι οι λαμπτήρες με τις χαρακτηριστικές σπείρες ή σωληνώσεις, που έχουν σχεδιαστεί για να αντικαταστήσουν τους λαμπτήρες πυράκτωσης. Οι λάμπες αυτές είναι διαθέσιμες σε διάφορα επίπεδα φωτεινότητας και γενικά εκπέμπουν έναν αρκετά «ζεστό» τόνο φωτός.
Αν και καταναλώνουν 75% λιγότερο φως, το βασικό πρόβλημα είναι ότι περιέχουν υδράργυρο και ως εκ τούτου χρειάζονται ειδικές διαδικασίες για τη συλλογή και απόρριψη τους.
LED: Οι λάμπες LED είναι εξίσου αποδοτικές με τις CFL και διαρκούν τρεις φορές περισσότερο. Από περιβαλλοντική άποψη είναι πιο ασφαλείς, αλλά ο φωτισμός που παράγουν θεωρείται «σκληρός». Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχουν γίνει διάφορες βελτιώσεις στον τόνο του φωτός και κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος.
Λάμπες αλογόνου: Τα πλεονεκτήματά τους είναι ότι παράγουν ένα άσπρο φως που μοιάζει με το φυσικό και ενεργειακά είναι πιο αποδοτικές από τις λάμπες πυρακτώσεως.
Ωστόσο, οι λάμπες αλογόνου παράγουν πολλή θερμότητα και είναι περισσότερο κατάλληλες για συσκευές θέρμανσης παρά για οικιακά φωτιστικά σώματα.
Η φωτεινή ροή των λαμπτήρων
Η φωτεινότητα ή φωτεινή ροή ενός λαμπτήρα μετριέται σε lumen. Όσο περισσότερα lumen, τόσο περισσότερο φως παράγεται. Στην παρακάτω λίστα παρατίθενται ενδεικτικές τιμές για τις ανάγκες των διάφορων χώρων ενός σπιτιού.
- Κουζίνα: 7,500 lumen
- Υπνοδωμάτιο: 3000 lumen
- Μπάνιο: 6000 lumen
- Καθιστικό: 2000 lumen
- Γραφείο: 4000 lumen
Η ισχύς των λαμπτήρων
Τα Watt που αναγράφονται στον κάλυκα του λαμπτήρα δείχνουν την ισχύ που χρησιμοποιεί ο λαμπτήρας για να αποδώσει μια συγκεκριμένη ποσότητα φωτός.
Οι λαμπτήρες LED αλλά και όλοι οι σύγχρονοι λαμπτήρες, καταναλώνουν λιγότερα Watt για τα ίδια lumen σε σχέση με τους λαμπτήρες πυράκτωσης.
Θερμοκρασία χρώματος φωτός
Πέρα από τη φωτεινότητα, η ποιότητα του φωτός που εκπέμπει ένας λαμπτήρας περιγράφεται από μία παράμετρο που ονομάζεται θερμοκρασία χρώματος και πρακτικά δείχνει πόσο «ζεστό» είναι το φως. Γενικά, έχουμε τρεις γενικές κατηγορίες λαμπτήρων με βάση τη θερμοκρασία χρώματος που μετριέται σε Kelvin.
- WW: μαλακό λευκό (3000 K): Κατάλληλο για υπνοδωμάτια και καθιστικά.
- NW: φωτεινό λευκό (4500 K): Κατάλληλο για κουζίνες, μπάνια και αποθήκες.
- PW: φυσικό λευκό (6000 K): Κατάλληλο για γραφεία και χώρους εργασίας.
Η χρήση του φωτισμού
Με κριτήριο τη λειτουργία του φωτισμού διακρίνουμε τις εξής κατηγορίες:
Γενικός ή περιβάλλων φωτισμός: Είναι ο επικρατής φωτισμός σε κάθε δωμάτιο και παράγεται από εμφανείς πηγές φωτός που καλύπτουν το χώρο με την ένταση και τη διάταξη τους.
Για το γενικό φωτισμό υπάρχουν διάφορες διατάξεις και σώματα, όπως πολυέλαιοι, πολύφωτα, κρεμαστά φωτιστικά στοιχεία, απλίκες και επιδαπέδιες λάμπες.
Εστιακός ή φωτισμός εργασίας: Πρόκειται για το φωτισμό ενός χώρου ή αντικειμένου που έχει συγκεκριμένη χρήση, όπως είναι η κουζίνα, ένα γραφείο ή ο καθρέφτης του μπάνιου.
Ο εστιακός φωτισμός παράγεται από εμφανείς πηγές και επιτραπέζιες ή επιδαπέδιες λάμπες, κρεμαστά φωτιστικά, επιτοίχια φωτιστικά σώματα, ακόμα και φωτιστικά τοποθετημένα πάνω σε ένα έπιπλο, όπως μια ντουλάπα.
Ειδικός ή διακοσμητικός φωτισμός: Συχνά αναφέρεται και ως ατμοσφαιρικός φωτισμός. Πρόκειται για το φωτισμό ενός ειδικού σημείου, όπως είναι ένα έργο τέχνης, μια βιβλιοθήκη ή ένα αντικείμενο ιδιαίτερης αξίας.
Τα σώματα που χρησιμοποιούνται είναι σποτάκια, απλίκες ή φωτιστικές ράβδοι, αν και δεν αποκλείονται άλλοι τύποι, όπως τα συνηθισμένα κρεμαστά φωτιστικά.
Κατηγορίες φωτιστικών σωμάτων με κριτήριο την εγκατάσταση
Τα παρακάτω είναι τα πιο συχνά συναντώμενα είδη φωτιστικών και οι χρήσεις τους:
Φωτιστικά οροφής: Τα φωτιστικά αυτά τοποθετούνται στο ταβάνι ή σε μικρή σχετικά απόσταση από αυτό. Είναι οι πιο συνήθεις επιλογές για γενικό φωτισμό σε χαμηλοτάβανα σπίτια. Είναι ιδανικά για φουαγιέ, χολ, υπνοδωμάτια, γραφεία και σκάλες. Σε μεγάλους διαδρόμους τοποθετούνται με απόσταση τριών, περίπου, μέτρων.
Globostar Panya 01199
Globostar Nath 01202
Κρεμαστά φωτιστικά: Πρόκειται για φωτιστικά που στερεώνονται στο ταβάνι, οι λαμπτήρες, όμως, είναι αρκετά πιο χαμηλά. Χρησιμοποιούνται για γενικό φωτισμό π.χ. σε σαλόνια, ή ειδικό φωτισμό π.χ. σε τραπεζαρίες. Μια πολύ συνηθισμένη κατηγορία είναι οι πολυέλαιοι.
Φωτιστικά δαπέδου: Χρησιμοποιούνται για διακοσμητικό φωτισμό ο οποίος μπορεί να είναι άμεσος, έμμεσος ή συνδυασμός των δύο. Το μεγάλο πλεονέκτημα των φωτιστικών δαπέδου είναι ότι μπορούν να μεταφερθούν σε διαφορετικά σημεία εύκολα. Επίσης πολλά διαθέτουν ρυθμιζόμενους βραχίονες, ώστε να στρέφουν το φωτισμό σε διάφορες κατευθύνσεις.
Φωτιστικό Δαπέδου με Υφασμάτινο Καπέλο QUATRO Νίκελ 60W
Φωτιστικό Δαπέδου Covaleda 49618
ΦΩΤΙΣΤΙΚΟ ΔΑΠΕΔΟΥ ΜΕΤΑΛΛΙΚΟ ΜΑΥΡΟ ΜΕ ΓΚΡΙ HM7611.02 Φ38×150 εκ
Επιτοίχια φωτιστικά: Ονομάζονται και απλίκες και χρησιμοποιούνται για γενικό ή ειδικό φωτισμό ανάλογα με το είδος τους.
Επιτραπέζια φωτιστικά: Πρόκειται για τα πορτατίφ που φωτίζουν έναν μικρό χώρο και παράγουν φωτισμό εργασίας (π.χ. δίπλα σε έναν καναπέ για το διάβασμα ενός βιβλίου) ή διακοσμητικό φωτισμό.
Inart Astral 5207351213416 Πορτατίφ Ε27 Λευκό Χρυσό Π35xΥ68cm
Aca TF17701TOBB Πορτατίφ Ε27 Λευκό Καφέ Φ30xΥ65cm
Aca DL7611T Πορτατίφ Ε27 Λευκό Φ29xΥ46.7cm
Τα πορτατίφ μπορεί να έχουν σταθερά ή κινούμενα μέρη, ή αρθρωτούς βραχίονες προκειμένου να επιτελέσουν τη λειτουργία τους.
Χωνευτά φωτιστικά: Είναι φωτιστικά που τοποθετούνται μέσα σε γυψοσανίδες ή τοίχους για διακοσμητικό φωτισμό ή φωτισμό εργασίας, ανάλογα με την ένταση του φωτός που παράγουν.
Σποτάκια: Τα περίφημα σποτάκια φωτίζουν συγκεκριμένα σημεία και χρησιμοποιούνται για ατμοσφαιρικό φωτισμό ή φωτισμό εργασίας π.χ. μια ράγα με σποτάκια πάνω από έναν πάγκο κουζίνας.
Με κριτήριο την κατεύθυνση του φωτισμού διακρίνουμε τις εξής κατηγορίες:
Άμεσος φωτισμός: Σε αυτή την περίπτωση το 90-100% του φωτός πέφτει κατευθείαν από το φωτιστικό στο αντικείμενο ή στο χώρο που θέλουμε να φωτίσουμε. Είναι ο πιο συνήθης τύπος φωτισμού.
Ένας πολυέλαιος με λαμπτήρες χωρίς καπέλο είναι ένα καλό παράδειγμα άμεσου φωτισμού, όπου το φως κατευθύνεται και διαχέεται σε ένα ολόκληρο δωμάτιο.
Ο άμεσος φωτισμός, ωστόσο, δημιουργεί σκιές και αντανακλάσεις, κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί επιλέγοντας το κατάλληλο φωτιστικό και ρυθμίζοντάς το, ώστε να φωτίζει με την κατάλληλη γωνία.
Ημιάμεσος φωτισμός: Στον ημιάμεσο φωτισμό, το 60-90% του φωτός κατευθύνεται από το φωτιστικό σώμα στο χώρο ή στο αντικείμενο. Το υπόλοιπο κατευθύνεται προς το ταβάνι ή το πάνω μέρος των τοίχων. Με αυτό τον τρόπο μειώνονται οι ανεπιθύμητες σκιές και αντανακλάσεις.
Ο ημιάμεσος φωτισμός επιτυγχάνεται με διάφορα είδη φωτιστικών, όπως τα επιδαπέδια και τα επιτραπέζια, καθώς και σποτάκια που φωτίζουν προς την επιθυμητή κατεύθυνση.
Γενικός φωτισμός: Είναι η περίπτωση που το 50% του φωτισμού στρέφεται προς το πάνω μέρος ενός δωματίου και το υπόλοιπο 50% προς το κάτω.
Ημιέμμεσος φωτισμός: Το 60-90% του φωτισμού στρέφεται προς το ταβάνι ή έναν τοίχο και φωτίζει έμμεσα το χώρο ή το αντικείμενο.
Το μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι δεν υπάρχουν ανεπιθύμητες αντανακλάσεις ή υπερβολικός φωτισμός και συνήθως χρειάζονται λαμπτήρες μεγαλύτερης φωτεινής ροής και καλή συντήρηση της επιφάνειας που φωτίζεται άμεσα.
Έμμεσος φωτισμός: Το 90-100% του φωτισμού στρέφεται προς το ταβάνι ή το πάνω μέρος κάποιου τοίχου και ο φωτισμός του χώρου γίνεται από την αντανάκλαση του φωτός. Το ταβάνι γίνεται η φωτεινή πηγή του δωματίου και ένα μικρό μόνο μέρος του φωτός θα πρέπει να οδηγείται προς το χώρο.
Ο έμμεσος φωτισμός μηδενίζει τις ανεπιθύμητες αντανακλάσεις και σκιές . Τα σώματα θα πρέπει να βρίσκονται στην ιδανική απόσταση από το ταβάνι και το ταβάνι να είναι συντηρημένο σωστά με βαφές που αντανακλούν το φως.
Άμεσος – Έμμεσος φωτισμός: Πρόκειται για το συνδυασμό των δύο βασικών τύπων και είναι από τις πιο δύσκολες περιπτώσεις. Συνήθως, μόνο εξειδικευμένοι επαγγελματίες μπορούν να σχεδιάσουν μια τέτοια διάταξη σωστά. Αν επιτευχθεί, ωστόσο, συνδυάζει τα πλεονεκτήματα των δύο βασικών τύπων φωτισμού και την εξοικονόμηση ενέργειας.
Πώς να σχεδιάσετε τον κατάλληλο φωτισμό
Για να πετύχετε το τέλειο λειτουργικό και αισθητικό αποτέλεσμα πρέπει να χωρίσετε τη διαδικασία επιλογής φωτισμού σε στάδια, ξεκινώντας από το γενικό φωτισμό και καταλήγοντας στον ειδικό.
Κάθε δωμάτιο έχει τις δικές του ανάγκες, οι οποίες θα πρέπει να καλυφθούν με οργανωμένο τρόπο, πλάνο και όχι πρόχειρα.
Σε περιπτώσεις, μόνο, που ο χώρος έχει μια συγκεκριμένη λειτουργία, όπως ένα γραφείο, μπορείτε να ξεκινήσετε από τον ειδικό φωτισμό μια και αυτός είναι ο κύριος φωτισμός του χώρου.
Καθιστικό-σαλόνι: Η πιο διαδεδομένη προσέγγιση είναι περιβάλλων φωτισμός από ένα φωτιστικό οροφής και διακοσμητικός φωτισμός από σποτάκια που εστιάζουν σε συγκεκριμένα αντικείμενα, όπως πίνακες ή μέρη της επίπλωσης (π.χ. μια πολυθρόνα.)
Έχοντας εξασφαλίσει επαρκή περιβάλλων φωτισμό, μπορείτε να επιλέξετε διάφορα φωτιστικά σώματα με γνώμονα τη διακόσμηση του χώρου.
Μικρές λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά:
- Μια ταινία led πίσω από την τηλεόραση για τη δημιουργία ατμόσφαιρας κινηματογράφου.
- Ένα επιδαπέδιο φωτιστικό που φωτίζει μια γωνία δίπλα σε έναν καναπέ ή έναν χώρο που δεν έχει κάποια προφανή χρήση και γεμίζει το δωμάτιο με έμμεσο φωτισμό.
- Dimmer σε όλα τα φωτιστικά σώματα ώστε να ρυθμίζεται ο φωτισμός κατάλληλα για κάθε περίσταση π.χ. περισσότερο φως σε επισκέψεις – λιγότερο φως σε στιγμές χαλάρωσης.
Κουζίνα: Η κουζίνα είναι ένας χώρος μαγειρέματος, εστίασης αλλά και συνάντησης όλης της οικογένειας. Για να καλυφθούν οι ανάγκες του χώρου θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές πηγές φωτός.
Ένα μεγάλο ταβάνι μπορεί να χωρέσει ένα ή δύο φωτιστικά οροφής για περισσότερο γενικό φωτισμό, αλλά θα χρειαστούν συμπληρωματικές λάμπες για τους πάγκους, τους νεροχύτες και τα ντουλάπια, όπως είναι οι ράγες φωτισμού με LED ή τα κρεμαστά φωτιστικά.
Η δημοφιλέστερη προσέγγιση είναι γενικός φωτισμός με φωτιστικά οροφής και φωτιστικά εργασίας πάνω από τον πάγκο της κουζίνας ή την τραπεζαρία. Συνηθισμένη λύση, επίσης, είναι η εγκατάσταση dimmer για τα φώτα εργασίας πάνω από το τραπέζι ή τη νησίδα.
Γενικά η κουζίνα είναι ένας σύνθετος χώρος, ειδικά όταν πρόκειται για σαλονοτραπεζαρία και όχι ξεχωριστό δωμάτιο, οπότε κάθε λύση πρέπει να σχεδιάζεται με βάση τις ανάγκες κάθε κουζίνας.
Υπνοδωμάτιο: Το υπνοδωμάτιο είναι ένα καταφύγιο, ένας χώρος ανάπαυσης και χαλάρωσης. Γι’ αυτό έχει μόνο έναν κανόνα: Οποιοσδήποτε φωτισμός πρέπει να στρέφεται μακριά από το κρεβάτι.
Από εκεί και πέρα μεγάλο ρόλο παίζει το προσωπικό στιλ και μπορείτε να διαλέξετε πολυέλαιους, μεγάλα κρεμαστά φωτιστικά, επιτοίχια σποτάκια και ό,τι άλλο μπορεί να ενισχύσει το χαρακτήρα της διακόσμησης.
Συνηθισμένες λύσεις είναι τα πορτατίφ για διάβασμα, τα dimmer του κεντρικού φωτιστικού σώματος και τα φώτα νυκτός, όπως ταινίες LED.
Σε ό,τι αφορά το φωτισμό εργασίας, ένα σημείο που μπορεί να γίνει το κέντρο του δωματίου είναι η ντουλάπα που χρειάζεται ούτως ή άλλως ειδικό φωτισμό.
Μπάνιο: Στο μπάνιο επιβάλλεται να υπάρχει φωτισμός του χώρου και φωτισμός του καθρέφτη. Η πιο συνηθισμένη επιλογή για τον καθρέπτη είναι οι απλίκες και από τις δύο πλευρές του καθρέπτη για καλύτερο αποτέλεσμα.
Για το γενικό φωτισμό αρκεί ένα φωτιστικό οροφής χωρίς ιδιαίτερα δυνατό φως. Το αντίθετο μάλιστα, ο χαμηλός φωτισμός μπορεί να προσθέσει ατμόσφαιρα στο χώρο, να ενισχύσει το χαρακτήρα της επίπλωσης και να φανεί χρήσιμος στις νυχτερινές επισκέψεις στο μπάνιο.
Μοντέρνο Φωτιστικό Τοίχου με Ενσωματωμένο LED και Θερμό Λευκό Φως σε Ασημί Χρώμα 145-21500
InLight 43420-3 Μοντέρνο Φωτιστικό Τοίχου με Ντουί G9 Λευκό-Χρώμιο 46cm 5207231003922
vidaXL Φωτιστικό για Καθρέφτη 8W με Ψυχρό Λευκό ΦωςΚωδικός: 245350
Γραφείο: Στο γραφείο πρέπει να χρησιμοποιήσετε άμεσο φωτισμό με ειδικά φωτιστικά γραφείου, τα οποία συνήθως έχουν αρθρωτά μέρη, ώστε ο λαμπτήρας να φωτίζει έντονα το χώρο εργασίας.
InLight Επιτραπέζιο φωτιστικό σε μαύρο χρώμα 1XGU10 D:33cm (3015-BL)
Διάφορες άλλες κατηγορίες φωτιστικών σωμάτων είναι τα φωτιστικά ασφαλείας και τα φωτιστικά εξωτερικού χώρου. Η βασική λογική που διέπει την εγκατάσταση φωτιστικών εξωτερικού χώρου είναι η ίδια (έμμεσος – άμεσος φωτισμός, περιβάλλον-ειδικός φωτισμός), αλλά τα φωτιστικά σώματα είναι διαφορετικά και συνήθως είναι τοποθετημένα πάνω σε κάποια επιφάνεια. Συνδυάζοντας τις παραπάνω πληροφορίες με τις προτάσεις αγοράς, μπορείτε και εσείς να διαμορφώσετε το φωτισμό στο σπίτι σας.