Fast Fashion. Τι είναι, σε ακούω να αναρωτιέσαι; Το wikipedia μας δίνει τον εξής απλό ορισμό: “Το fast fashion είναι ένας σύγχρονος όρος που χρησιμοποιείται από τους λιανοπωλητές μόδας για σχέδια που κινούνται γρήγορα από την πασαρέλα για να καταγράψουν τις τρέχουσες τάσεις της μόδας. Ένας δεύτερος, κρίσιμος ορισμός προσθέτει ότι το fast fashion δεν είναι μόνο για τη γρήγορη μετακίνηση από την πασαρέλα προς αποθήκευση στον καταναλωτή, αλλά και στα σκουπίδια.” Ουσιαστικά είναι όλες οι αλυσίδες μαγαζιών – από τις οποίες ψωνίζουμε όλοι – οι οποίες έχουν πληθώρα ρούχων για να διαλέξει κανείς σε φαινομενικά χαμηλές τιμές.
Και δηλαδή, τι είναι τόσο λάθος σε αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο;
Η βιομηχανία της μόδας ανήκει στις τρεις (!) πιο ρυπογόνες βιομηχανίες του πλανήτη
Και δεν είναι ούτε καν στην τρίτη θέση. Από τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD) θεωρείται η δεύτερη πιο ρυπογόνος στον κόσμο. Όσον αφορά τις εκπομπές άνθρακα, είναι υπεύθυνη για περισσότερες από όλες τις εκπομπές που προέρχονται από τις διεθνείς πτήσεις και τη θαλάσσια ναυτιλία μαζί.
Επίσης, σύμφωνα με το Ίδρυμα Περιβαλλοντικής Δικαιοσύνης, η παγκόσμια βιομηχανία βαμβακιού χρησιμοποιεί περισσότερα φυτοφάρμακα από οποιαδήποτε άλλη καλλιέργεια στον κόσμο.
Τα περισσότερα όμως είδη ένδυσης, ταχείας μόδας, είναι κατασκευασμένα από κάτι πολύ χειρότερο: ο πολυεστέρας με βάση το πετρέλαιο, ο οποίος έχει αντικαταστήσει το βαμβάκι ως την πρώτη ίνα στα ρούχα μας. Βέβαια, κάτι το οποίο ίσως δεν το σκεφτόμαστε τόσο συχνά είναι η κατάληξη των ρούχων αυτών. Διότι δεν πρόκειται για υλικά ανακυκλώσιμα ή βιοδιασπώμενα. Συνήθως καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής. Σύμφωνα με το The Huffington Post, ο κόσμος καταναλώνει 80 δισεκατομμύρια είδη ρούχων κάθε χρόνο.
Εδώ είναι η συμφωνία με τη γρήγορη μόδα: η ποιότητα των ενδυμάτων δεν προορίζεται να διαρκέσει. Σύμφωνα με την ομάδα διαβούλευσης για την αειφορία Eco-Age, οι άνθρωποι φορούν ρούχα και αξεσουάρ γρήγορης μόδας λιγότερο από πέντε φορές και κρατούν μόνο για 35 ημέρες κατά μέσο όρο, πριν τα πετάξουν.
Οι άνθρωποι οι οποίοι κατασκευάζουν τα ρούχα αυτά, εργάζονται κάτω από άθλιες συνθήκες(sweatshops).
Το sweatshop είναι ένας όρος για έναν χώρο εργασίας που έχει πολύ άσχημες, κοινωνικά απαράδεκτες εργασιακές συνθήκες. Η δουλειά μπορεί να είναι δύσκολη, επικίνδυνη, ή με ανεπαρκή μίσθωση. Οι εργαζόμενοι σε sweatshops μπορεί να εργάζονται πολλές ώρες με χαμηλό μισθό, ανεξάρτητα από τους νόμους που επιβάλλουν την υπερωριακή αμοιβή ή τον κατώτατο μισθό. Μπορεί να παραβιαστούν ακόμα και οι νόμοι για την παιδική εργασία.
Στα ορυχεία της Κολομβίας, στα εργοστάσια του Μπαγκλαντές ή στα κλωστοϋφαντουργικά εργοστάσια του Βιετνάμ, τα εργασιακά πρότυπα είναι τόσο χαμηλά που, παρόλο που η ενδυμασία είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης των γυναικών παγκοσμίως, λιγότερο από το 2% αυτών των γυναικών κερδίζουν ένα βιοτικό εισόδημα, σύμφωνα με το The Huffington Post. Αυτές οι γυναίκες δεν έχουν την πολυτέλεια να αγοράσουν τη φτηνή, γρήγορη μόδα που παράγουν για να μεταφέρουν στο εξωτερικό.
Πρόκειται για μια αγορά η οποία αξίζει 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια και απασχολεί περίπου 300 εκατομμύρια ανθρώπους, ιδιαίτερα κακοπληρωμένους στον τομέα της παραγωγής.
Πόσο υγεινά είναι τελικά τα υλικά τα οποία χρησιμοποιούνται;
Μικροβιοκτόνα για να παραχθεί το βαμβάκι, χημικά προϊόντα για να βαφούν τα υφάσματα, διοξείδιο του άνθρακα για να μεταφερθεί ένα ρούχο χιλιάδες χιλιόμετρα, απελευθέρωση μικροϊνών πλαστικού κατά τη διάρκεια της πλύσης των συνθετικών υφασμάτων που καταλήγουν στους ωκεανούς… Ο κλάδος της μόδας είναι πηγή μιας πολυποίκιλης ρύπανσης. Ευθύνεται για το 20% των λυμάτων και το 10% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον κόσμο.
Οι New York Times σημειώνουν επίσης ότι ορισμένοι κατασκευαστές γρήγορης χρήσης μόδας οδηγούνται στη δημιουργία φωτεινών αποχρώσεων (κόκκινο, πράσινο, κίτρινο και πορτοκαλί). Γιατί; Η χρήση αλάτων μολύβδου αποτελεί συνήθη πρακτική για το χρώμα των φθηνών υφασμάτων όπως το βινύλιο και το πλαστικό. Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Υγείας θέτει όρια ασφαλείας για τα επίπεδα μόλυβδου στα ρούχα. Ωστόσο, όπως ο David Rosner, συν-διευθυντής του Κέντρου για την Ιστορία και τη Δεοντολογία της Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια και συγγραφέας του βιβλίου “Lead Wars” του 2013, δηλώνει: “Δεν υπάρχει καλό επίπεδο για την έκθεση στον μόλυβδο”.
Μάλιστα. Εγώ τι μπορώ να κάνω για να μην συμβάλλω;
1.Ανακύκλωσε τα ρούχα σου!
Έχεις ένα μπλουζάκι που δεν σου κάνει πια (και -ας το παραδεχτούμε- δεν πρόκειται να σου χωρέσει ποτέ ξανά); Γιατί να το πετάξεις και να μην το δώσεις στα αδέρφια/ξαδέρφια σου; Ή ακόμα καλύτερα, οργάνωσε μία βραδιά με τους φίλους σου αφιερωμένο σε αυτό: ο καθένας ας φέρει ό,τι ρούχα αποτελούν για αυτόν παρελθόν, και ανταλλάξτε μεταξύ σας. Ένας ωραίος τρόπος για να ανανεώσεις λίγο την γκαρνταρόμπα σου, αλλά και να περάσεις ένα ευχάριστο απόγευμα με τους φίλους σου.
Επιπλέον, το να διαμορφώσεις κάποια κομμάτια της ντουλάπας σου είναι πολύ πιο εύκολο από όσο φαντάζεσαι. Λίγο κόψε από εδώ, λίγο ράψε από εκεί, λίγο να σιδερώσεις μία στάμπα στο τζιν σου, ορίστε, έχεις ένα –φαινομενικά– εντελώς καινούργιο ρούχο!
2. Sustainable Brands
Όπως σε κάθε παραμύθι υπάρχει ο κακός και ο καλός, ε, κάπως έτσι είναι και στην μόδα. Υπάρχουν όλες οι fast fashion εταιρείες, αλλά υπάρχει επίσης και το ακριβώς αντίθετο. Υπάρχουν πολλές βιώσιμες μάρκες ρουχισμού, υποδημάτων, τσαντών κλπ κλπ. Ίσως οι τιμές τους είναι λίγο πιο τσιμπημένες από αυτές που έχουμε συνηθίσει να αναζητούμε στην αγορά, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι είναι για καλό σκοπό.
3. Σίγουρα το χρειάζεσαι αυτό;
Δεν είναι λίγες οι φορές που θα έχουμε αγοράσει κάτι χωρίς δεύτερη σκέψη. “Μα είναι τόσο υπέροχο και θα το φορέσω σίγουρα πολλές φορές”. Είπαμε και δεν το φορέσαμε πάνω από τρείς φορές κι έχει ξεμείνει στην ντουλάπα. Μπορεί να είναι λίγο (ή πολύ, δεν κατακρίνουμε κανέναν) δύσκολο να θέσουμε ένα όριο στον εαυτό μας και την καταναλωτική μας μανία, αλλά είναι εξαιρετικά σημαντικό. Τόσο για εμάς, όσο και -ακόμη περισσότερο- για τον πλανήτη.
4. THRIFTING
Μπορεί ό,τι ξέρεις για το thrifting να περιορίζονται στο βίντεο κλιπ του Macklemore, αλλά έρχομαι εγώ να σου επιβεβαιώσω ότι είναι μία εξαιρετική εναλλακτική για τα ψώνια σου. Μπορείς να βρεις ρούχα καινούργια, παλιά (vintage όπως λένε και στο χωριό μου), και γενικά ότι μπορείς να φανταστείς, δεν υπάρχει κάποιο όριο. Ειδικά αν βρίσκεσαι στην Αθήνα ή την Θεσσαλονίκη, υπάρχει αφάνταστη ποικιλία (αν και σε όποια πόλη και να είσαι και ψάξεις καλά, σίγουρα κάτι θα βρεις). Δεν ανέφερα βέβαια το καλύτερο.
Ακριβώς επειδή τα ρούχα είναι μεταχειρισμένα, οι τιμές είναι πάρα πολύ χαμηλές. Μιλάω για πολύ χαμηλές. Χρειάζεται να έχεις αρκετή υπομονή, καθώς αυτά τα μαγαζιά δεν σου γεμίζουν πολύ το μάτι με το που μπαίνεις μέσα αλλά ειλικρινά θα ανακαλύψεις πολλούς θησαυρούς! (μπορείς να μάθεις περισσότερα για το thrifting στο άρθρο της Αλίκης Βασιλείου)
Το ζήτημα του fast fashion είναι ένα σχετικά καινούργιο, αλλά αρκετά σημαντικό πρόβλημα το οποίο πρέπει τουλάχιστον να γνωρίζουμε ότι υπάρχει. Παρακάτω θα βρεις μερικά κανάλια στο youtube, από ανθρώπους οι οποίοι έχουν αφιερώσει τα κανάλια τους στο ethical fashion, και γενικότερα στο sustainable lifestyle. Είναι μία καλή αρχή, μία πολύ σημαντική βοήθεια και ένα βήμα για να βάλεις το λιθαρά